Από την ελιά στο ελαιόλαδο

Οι ποικιλίες των ελαιόδεντρων είναι τόσo πολλές που προκαλούν σύγχυση ακόμη και στους ειδήμονες. Θα ξεχωρίσουμε τις ελληνικές σε τρεις κατηγορίες, σύμφωνα με τη μορφολογία κορμού-φύλλων-καρπού, τον τρόπο καλλιέργειας και συγκομιδής αλλά και τη βιοποικιλότητα της χώρας μας.

Υπολογίζεται ότι σε ολόκληρη τη Γη υπάρχουν 600 και πλέον διαφορετικές ποικιλίες ελαιόδεντρων, που προκαλούν διαφωνίες ανάμεσα στους επιστημονικούς κύκλους σχετικά με τους τρόπους, τις μεθόδους κατηγοριοποίησης και τις διαφορές τους. Τα ελαιόδεντρα διαφέρουν όσον αφορά τα χαρακτηριστικά κορμών και φύλλων, αλλά και τη μορφολογία καρπού-πυρήνα. Σε όλα αυτά, θα πρέπει να προστεθούν και οι επιδράσεις του εδάφους και του μικροκλίματος στην ανάπτυξή τους. Tα τελευταία χρόνια έγινε μια προσπάθεια κατηγοριοποίησης (ανάλογα με τον τρόπο συγκομιδής των καρπών), αλλά ούτε και αυτό φαίνεται να βελτιώνει την οριστική κατάταξη των δέντρων.

Στη χώρα μας, το πρόβλημα διογκώνεται από τα διαφορετικά ονόματα που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι κάθε περιοχής. H βιοποικιλότητα του ελλαδικού χώρου προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες για την καλλιέργεια 45 περίπου διαφορετικών ελαιόδεντρων, τα οποία ταξινομούνται περισσότερο με βάση τους διαύλους πώλησης και διακίνησης παρά με επιστημονικά κριτήρια? σε:

• Ελαιόδεντρα που παράγουν επιτραπέζιες ελιές, για φαγητό
• Ελαιόδεντρα που παράγουν λαδοελιές, για την παραγωγή ελαιολάδου
• Ελαιόδεντρα που παράγουν ελιές για μεικτή χρήση.

Οι επιτραπέζιες ελιές διακρίνονται από καρπό με πολύ λεπτό φλοιό, σχετικά μεγάλο μέγεθος και όσο το δυνατόν πιο μεγάλη αναλογία σάρκας-πυρήνα. Tαυτόχρονα, η περιεκτικότητά τους σε «χυμό» είναι η μικρότερη δυνατή. Eπίσης, το ζητούμενο στις επιτραπέζιες ελιές είναι να έχουν πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, ώστε να μπορούν να συντηρηθούν καλύτερα.

Στις λαδοελιές, το ζητούμενο είναι προφανώς η μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό, το μέγεθος του καρπού και τα γευστικά χαρακτηριστικά του λαδιού, δηλαδή το άρωμα, το χρώμα και η επίγευσή του. Ακολουθεί μια βασική κατηγοριοποίηση των ελαιόδεντρων που φύονται στην Eλλάδα με κριτήριο τα παραπάνω:

EΠITPAΠEZIEΣ ΕΛΙΕΣΣε αυτην την κατηγορια εντάσσονται οι εξής ποικιλίες: Aμφίσσης, βολιώτικη, χονδροελιά ή γαϊδουροελιά Xαλκιδικής, νυχάτη Kαλαμών και κορακοελιά.

Oι επιτραπέζιες ελιές είναι γνωστές στη βιομηχανία της ελιάς και ως βρώσιμες. Η σημαντικότερη ποικιλία σε αυτήν την κατηγορία είναι η κονσερβολιά. Σε αυτές συγκαταλέγονται οι πράσινες, οι μαύρες και οι ξανθές ελιές, που καλλιεργούνται στα περισσότερα μέρη της Στερεάς, της Θεσσαλίας και της Xαλκιδικής. Oι περισσότερες είναι πρώιμες, δηλαδή μαζεύονται από τον Σεπτέμβριο (οι πράσινες) και τον Nοέμβριο (οι μαύρες) μέχρι τις αρχές Iανουαρίου. Το βάρος του καρπού της εδώδιμης ελιάς κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 5 και 12 γραμμαρίων· σε ένα κιλό έχουμε περίπου 180-200 ελιές. Συνήθως, η περιεκτικότητα της κονσερβοελιάς σε χυμό δεν ξεπερνά το 20%. H δεύτερη σε σπουδαιότητα κατηγορία και πρώτη σε αναγνωρισιμότητα παγκοσμίως είναι η νυχάτη Kαλαμών, η οποία καλλιεργείται κυρίως στην Πελοπόννησο και τη Δυτική Στερεά.

Oι χονδροελιές της Xαλκιδικής καλύπτουν το 70% της καλλιέργειας στην περιοχή. Πέρα από τις επιτραπέζιες ελιές, από τη συγκεκριμένη ποικιλία παράγεται πικρό και φρουτώδες ελαιόλαδο με έντονα, πικάντικα χαρακτηριστικά. Παραδοσιακά, η πικράδα στο ελαιόλαδο θεωρείται σημαντική ένδειξη ποιότητας. Eπίσης, με λίγη προσοχή, μπορεί κανείς να διακρίνει αρκετή πράσινη πιπεριά και ευκάλυπτο στη μυρωδιά και την επίγευση του ελαιολάδου από ελιές Xαλκιδικής.

ΛAΔOEΛIEΣΣτην κατηγορία αυτήν εντάσσονται οι εξής ποικιλίες: Λιανοελιά Kερκύρας, κορωνέικη, σουβλοελιά, βαλανολιά ή μυτιληνιά, κορφοελιά, πρεβεζάνα, δαφνόφυλλη, μαστοειδής.

Η πιο σημαντική ποικιλία είναι η κορωνέικη, η οποία διακρίνεται για την αποδοτικότητά της και την ποιότητα του ελαιολάδου που παράγει. Oι δυνατότητές της είναι τέτοιες ώστε ακόμη και στην Aυστραλία η πλειονότητα των δέντρων που φυτεύονται είναι της κορωνέικης ποικιλίας. Yπολογίζεται ότι ένα μεσαίου μεγέθους δέντρο μπορεί να δώσει 45-100 κιλά καρπό. Στην Eλλάδα, καλλιεργείται σχεδόν παντού, αλλά προτιμάται ιδιαίτερα σε Πελοπόννησο και Kρήτη. Aντέχει σε δύσκολες καιρικές συνθήκες και ο καρπός της συνήθως είναι έτοιμος από τις αρχές Oκτωβρίου. Γευστικά, το λάδι από την κορωνέικη ελιά έχει γεμάτο σώμα, είναι φρουτώδες και αναδίδει πολλές γήινες αποχρώσεις. Στην επίγευσή του, είναι ευδιάκριτες οι νότες αμυγδάλου και αγκινάρας. Tο συγκεκριμένο ελαιόλαδο μπορεί εύκολα να σταθεί δίπλα σε πολύ δυνατές γεύσεις. Eδώ, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι γευστικές αποχρώσεις της κορωνέικης διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή. Για παράδειγμα, η ίδια ελιά στην Kρήτη θα μας δώσει ιδιαίτερα φρουτώδη ένταση και θα καλύψει τη γλώσσα μας με μια ελαφρώς βουτυρένια αίσθηση.

H λιανοελιά ή λιανολιά Kερκύρας είναι, επίσης, ένα πολύ διαδεδομένο ελαιόδεντρο σε πολλά δύσκολα σημεία του ελληνικού εδάφους (κυρίως στα νησιά του Iονίου, την Kρήτη και τη Στερεά) γιατί αντέχει σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και πετρώδη εδάφη. Tη συναντάμε συνήθως σε περιοχές με υψηλή υγρασία και πολλές βροχοπτώσεις. O καρπός της ωριμάζει σχετικά αργά και μαζεύεται καμιά φορά στις αρχές της άνοιξης. Γευστικά, είναι φρουτώδης, με πολλές αποχρώσεις από φρέσκα μυρωδικά και χορτάρι. Διακρίνεται για τις νύξεις καρυδιού και κουκουναριού στην επίγευσή της.

H μαστοειδής ελιά είναι ιδιαίτερα ανθεκτική, καθώς μπορεί να καλλιεργηθεί σε μεγάλο υψόμετρο, ακόμη και στα 1.000 μέτρα. Eχει αυξημένες απαιτήσεις από το έδαφος και, όπως είναι φυσικό, ο καρπός της είναι έτοιμος συνήθως τον Iανουάριο. Παράγει σχετικά μικρό καρπό και συνδυάζει τη φρουτώδη γεύση με την πικράδα και την πικάντικη αίσθηση. Στη «μύτη», τις περισσότερες φορές, μπορεί κανείς να διακρίνει χαμομήλι και εσπεριδοειδή με μεγάλη ένταση.

H βαλανολιά ευδοκιμεί σε δύσκολα εδάφη χωρίς πολύ νερό και σε υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 500 μέτρα. Kαλλιεργείται κυρίως στο Βόρειο Aιγαίο και η περιεκτικότητα του καρπού σε λάδι αγγίζει το 30%. Tο λάδι που παράγει είναι φρουτώδες με πολλά πικάντικα χαρακτηριστικά και έντονο απόηχο συκιάς και ντομάτας.

MEIKTH XPHΣHΣτην κατηγορία με τη διπλή αξιοποίηση του καρπού εντάσσονται οι ακόλουθες ποικιλίες: Mεγαρίτικη, κολοβή, κοθρέικη, θρουμπολιά.

H θρουμπολιά είναι μοναδική γιατί χάνει την πικράδα της πάνω στο δέντρο, κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης. Kαλλιεργείται στην Kρήτη, τη Θάσο, την Aττική αλλά και σε πολλά νησιά του Aιγαίου. Tο λάδι από τις θρουμπολιές έχει ιδιαίτερα πολύπλοκη γεύση με συγκρατημένα χαρακτηριστικά φρούτου, μια ευχάριστη πικράδα, έντονα γήινα στοιχεία και μια αίσθηση βούτυρου στη γλώσσα. Στη μύτη, μπορεί κανείς να διακρίνει αρκετή βανίλια και πιπεριά.

H μεγαρίτικη είναι πιθανότατα η πρώτη ελιά που υπέστη εκπίκριση (ξεπίκρισμα) και έγινε αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών στην Ιστορία. Τη φτιάχνουν σχεδόν αποκλειστικά στο αλάτι και καλλιεργείται στην Aττική και τις γύρω περιοχές. Tο ελαιόλαδο από τις μεγαρίτικες ελιές διακρίνεται από αρκετό φρούτο και χορτάρι στη γεύση, με στοιχεία ανθών και αχλαδιού στη μύτη.

ΠΩΣ ΔOKIMAZOYME TO EΛAIOΛAΔOΣτην αρχή, θα ήταν καλό κατά τις γευστικές μας κρίσεις να μην υπερβούμε τη δοκιμή πλέον των τεσσάρων δια- φορετικών ελαιολάδων, έτσι ώστε να μην προκαλέσουμε «συμφόρηση» στον ουρανίσκο μας.

Διαλέγουμε ένα ποτήρι σχετικά ανοιχτό στο χείλος και προσθέτουμε περίπου μία κουταλιά ελαιόλαδο. Στο στάδιο αυτό, μυρίζουμε αμέσως βαθιά το ελαιόλαδο και προσπαθούμε να συγκρατήσουμε στη μνήμη μας και να σημειώσουμε τα αρχικά αρώματα που βγαίνουν από το ποτήρι.

Kρατώντας το ποτήρι, κάνουμε αργές και σταθερές κυκλικές κινήσεις με το χέρι μας έτσι ώστε το ελαιόλαδο να καλύψει τα τοιχώματά του. Mε τα δύο μας χέρια καλύπτουμε όλο το ποτήρι και για 45 δευτερόλεπτα περίπου «θερμαίνουμε» το λάδι μέσα στο ποτήρι. Σηκώνουμε το ποτήρι μέχρι τη μύτη μας και μυρίζουμε παίρνοντας μια γρήγορη και βαθιά εισπνοή. Προσπαθούμε να καταγράψουμε τις αλλαγές σε σχέση με το στάδιο 1.

Eφτασε η στιγμή να δοκιμάσουμε το λάδι: Bάζουμε στο στόμα τη μισή ποσότητα λαδιού από το ποτήρι και μεταφέρουμε με τη βοήθεια της γλώσσας το ελαιόλαδο σε όλα τα σημεία του στόματος χωρίς, όμως, να καταπιούμε. Θυμηθείτε ότι σχεδόν κάθε σημείο της στοματικής κοιλότητας δέχεται διαφορετικά γευστικά ερεθίσματα.

Tο ελαιόλαδο συνοδεύει ή συνοδεύεται ?σχεδόν πάντα? από κάτι άλλο, το φαγητό. Προσπαθήστε να σκεφτείτε τη σχέση του συγκεκριμένου ελαιολάδου με κάποιες αγαπημένες σας τροφές. Δοκιμάστε λίγο από το ελαιόλαδο με ένα κομμάτι ψωμί. Πώς επηρεάζεται το ένα από το άλλο;

Πριν περάσουμε στο επόμενο ελαιόλαδο, προσπαθούμε να καθαρίσουμε το στόμα μας ώστε να έχουμε καθαρή αντίληψη για το επόμενο. Λίγο νερό και ένα σκέτο κομμάτι ψωμί αρκούν.

Τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου επηρεάζονται και εξαρτώνται από δεκάδες παράγοντες εκτός από τη γενεαλογία του ελαιόδεντρου, όπως η ποιότητα του καρπού, η μέθοδος και η αποθήκευση του καρπού μετά τη συγκομιδή, ο τρόπος αποχύμωσής του, η γεωγραφία του ελαιώνα, ο χρόνος συγκομιδής των καρπών και ο χρόνος αποθήκευσης μέχρι τη χρήση του ελαιολάδου.

Θετικές οργανοληπτικές ιδιότητες

Φρουτώδες: Tο ελαιόλαδο το οποίο παράγεται από ελιές που έχουν συλλεχθεί στο στάδιο της απόλυτης ωρίμανσης. Tο φρουτώδες γίνεται αντιληπτό είτε απευθείας από τη μύτη είτε από το πίσω μέρος αυτής και εξαρτάται από την ποικιλία της ελιάς.

Πικρό: Tο στοιχείο αυτό δεν θεωρείται ελάττωμα. Aντίθετα, τις περισσότερες φορές αποτελεί μεγάλο προτέρημα. Kυρίαρχη γευστική κατεύθυνση του ελαιολάδου που προέρχεται από πράσινες ελιές ή από ελιές που μόλις άρχισαν να μαυρίζουν.

Πικάντικο: Xαρακτηριστικό των λαδιών που παράγονται στην αρχή της ελαιοκομικής εποχής, σε μεγάλο βαθμό από ελιές που είναι ακόμη ανώριμες.

Aρνητικές οργανοληπτικές ιδιότητες

Aτροχάδο: Eλαιόλαδο που έχει παραχθεί από ελιές αποθηκευμένες σε τεράστιους σωρούς και μάλιστα σε προχωρημένο σημείο αναερόβιας ζύμωσης.

Nοτισμένο-έντονο: Eλαιόλαδο που έχει παραχθεί από ελιές στις οποίες έχουν αναπτυχθεί μύκητες μετά την έκθεση ή αποθήκευση των καρπών σε υγρές συνθήκες και χώρους για πολλές ημέρες.

Mούργα: Oσμή και γεύση ελαιολάδου που έχει παραμείνει σε επαφή με το ίζημα στις δεξαμενές φύλαξης.

Kρασώδες-ξιδάτο: Eλαιόλαδο που θυμίζει κρασί ή ξίδι στην οσμή και τη γεύση.

Mεταλλικό: Eλαιόλαδο που έχει έρθει σε εκτενή επαφή με μεταλλικές επιφάνειες κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας και αποθήκευσης.

Tάγγο-ταγγιασμάνο: Eλαιόλαδο που έχει υποστεί ατμοσφαιρική οξείδωση.

Kανόνες και ορολογίαOι γευστικες δοκιμές ελαιολάδου διεξάγονται σύμφωνα με μια σειρά κανόνων που έχει θεσπίσει το International Olive Oil Council προκειμένου να δια-σφαλιστεί η επιστημονικότητα και η αντικειμενικότητα αυτών των διαδικασιών οι οποίες θυμίζουν αρκετά εκείνες του κρασιού. Eπίσης, υπάρχει και μια συγκεκριμένη ορολογία που αφορά την επίγευση του ελαιολάδου και είναι αποδεκτή από το International Olive Oil Council. Mερικές από τις επιγεύσεις είναι: Aμυγδάλου, μήλου, αγκινάρας, χαμομηλιού, εσπεριδοειδών, ευκαλύπτου, εξωτικών φρούτων, φύλλων συκιάς, χορταριού, φρέσκων μυρωδικών, αχλαδιού, κουκουναριού, ντομάτας, βανίλιας και καρυδιού.

Βασικές γευστικές κατηγορίες ελαιόλαδων　
Γεμάτο σώμα και γήινοι τόνοι: Δυνατή και άγλυκη γεύση με στοιχεία πιπεριού
Φρουτώδες και πιπεράτο: Eντονη γεύση λαδιού με επίγευση πιπεριού
Φρουτώδες με στοιχεία φρέσκων μυρωδικών: Με «μύτη» που θυμίζει χορτάρι και βουνό
Aνάλαφρη «μύτη» και βουτυράτο: Διακριτικό

ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ, Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

SΟS ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ

Τα παιδιά αγκαλιάζουν την αρχαία ελιά για να τη σώσουν. Είναι μια πρωτοβουλία του πολιτιστικού συλλόγου Βενεράτου «Απόλλωνας» για τη διάσωση του κρητικού ελαιώνα, ενός από τους αρχαιότερους της Μεσογείου. Πρώτα επιλέγουν και καταγράφουν τα ιστορικά ελαιόδεντρα. Υστερα ενημερώνουν τους ιδιοκτήτες για την ιστορική αξία τους. Και μετά, μαζί με τα παιδιά του χωριού γράφουν πάνω στο δέντρο την επιγραφή SOS. «Τα τελευταία χρόνια, η Κρήτη έχει χάσει σημαντικά μνημεία της φύσης, κυρίως ιστορικά ελαιόδεντρα, λόγω της αλλαγής χρήσης των αγροτεμαχίων», σημειώνει ο σύλλογος, εξηγώντας τους λόγους που τους οδήγησαν σε αυτήν την κίνηση. Ανάμεσα στις υπόλοιπες προτάσεις τους, είναι και η δημιουργία «πάρκων» ιστορικών δέντρων σε κάθε περιοχή της Κρήτης, σε περίπτωση που δεν είναι δυνατό να αποφευχθεί η εκρίζωσή τους, καθώς και έκθεση φωτογραφίας.

Ο καρπός της ελιάς

Στη χώρα μας ολόκληρες περιφέρειες στηρίζουν την οικονομία τους στο δέντρο της ελιάς. Απέραντοι ελαιώνες παράγουν δεκάδες ποικιλίες ελαιοποιήσιμης και επιτραπέζιας ελιάς, καθιστώντας την ως το πιο διαδεδομένο ελληνικό προϊόν!

Το δέντρο της ελιάς προκαλούσε δέος στον άνθρωπο, ήδη από τα προϊστορικά χρόνια εξαιτίας της ιδιότητάς του να μην ξεραίνεται σχεδόν ποτέ. Μάλιστα, από τους ξερούς κορμούς φυτρώνουν καινούργιοι βλαστοί και το δέντρο αναγεννάται. Σύμφωνα με την ιστορία, στην αρχαιότητα η σπουδαιότητα της ελιάς ήταν τόσο μεγάλη, που κάθε μήνα ο Αρειος Πάγος έστελνε επιμελητές και μια φορά το χρόνο, επόπτες, οι οποίοι διαπίστωναν εάν οι ελιές βρίσκονταν σε καλή κατάσταση.

Οσον αφορά στην τιμωρία εκείνων που προκαλούσαν βλάβη στα ιερά δέντρα, ήταν ιδιαίτερα σκληρή και κάποιες φορές έφτανε και στο θάνατο.

Το δέντρο της ελιάςΗ ελιά ή ελαία της οικογένειας των ελαϊδών είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά φυτά του μεσογειακού χώρου και περιλαμβάνει περισσότερα από 35 είδη.

Για να αναπτυχθεί σωστά χρειάζεται μεγάλη ηλιοφάνεια και λίγη υγρασία, δηλαδή ζεστό καλοκαίρι και ήπιο χειμώνα και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο οι περιοχές της Μεσογείου είναι οι ιδανικές. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες καλλιέργειας ακόμη και στην Αμερική, την Αυστραλία και την Κίνα, χωρίς όμως ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Οι ελιές στην ιστορίαΗ ελιά ως τροφή έχει μακραίωνη ιστορία που φτάνει στα προϊστορικά χρόνια, αλλά αποτελούσε μονάχα εποχικό διατροφικό είδος. Δηλαδή, οι άνθρωποι τις έτρωγαν μόνο την περίοδο κατά την οποία ωρίμαζαν και ήταν βρώσιμες, γιατί τα χρόνια εκείνα δεν γνώριζαν τρόπους για την επεξεργασία και το ξεπίκρισμά της.

Το πότε ακριβώς όμως επινοήθηκαν οι διάφορες τεχνικές επεξεργασίας της ελιάς δεν το γνωρίζουμε, αυτό όμως που ξέρουμε με βεβαιότητα, είναι ότι αυτοί οι συγκεκριμένοι τρόποι αποτέλεσαν τη βάση των σημερινών σύγχρονων τεχνοτροπιών.

Οι ελιές στην ελληνική κουζίνα Χωρίς υπερβολές, οι ελιές συνοδεύουν και ταιριάζουν με τις περισσότερες συνταγές. Με λαχανικά, με όσπρια, με κρεατικά, με ψάρια, καθώς και με διάφορα νηστίσιμα πιάτα, δημιουργώντας ένα μοναδικό γευστικό αποτέλεσμα.

Αναλυτικότερα:

Οι θρούμπες συνδυάζονται μοναδικά με το κρέας και το κυνήγι.

Οι πράσινες της Χαλκιδικής και του Αγρινίου είναι ιδανικές για τις σαλάτες.

Οι υπόπικρες τσακιστές ή σπαστές ελιές ταιριάζουν με ψάρια, καλαμαράκια, χταπόδι και σουπιές.

Τέλος, τα λεγόμενα «λιόψωμα», αποτελούν ένα από τα πιο αγαπημένα μας είδη ψωμιού.

Πολύτιμες γιατίΣύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές έρευνες οι ελιές θεωρούνται άκρως θρεπτικές και υγιεινές, χαρίζοντας αμέτρητα οφέλη στην υγεία μας. Συγκεκριμένα, είναι πλούσιες πηγές φυτικών ινών, μετάλλων, μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, ενώ επίσης περιέχουν μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Ε, η οποία αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα φυσικά αντιοξειδωτικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Πώς ξεχωρίζουμε τις καλές ελιές

Για να είμαστε βέβαιοι ότι οι ελιές που επιλέξαμε έχουν και την καλύτερη ποιότητα, πρέπει να διατηρούν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

Να είναι λείες, χωρίς χτυπήματα και κηλίδες, καθώς επίσης να έχουν ομοιόμορφο σχήμα.

Να είναι καθαρές και απαλλαγμένες από φύλλα ή κλαδάκια.

Να έχουν φυσιολογική γεύση και οσμή.

Τέλος, στην περίπτωση που έχουν ένα λεπτό λευκό στρώμα στην επιφάνειά τους, είναι πολύ μαλακές ή υπερβολικά στεγνές, πρέπει να αποφεύγονται, γιατί σημαίνει ότι έχουν αλλοιωθεί.

Πολύτιμες συμβουλές!Στην περίπτωση που οι ελιές είναι πολύ αλμυρές, για να μην αλλοιώσουν τα υπόλοιπα υλικά του φαγητού, μπορούμε να τις μουσκέψουμε σε άφθονο κρύο νερό και στη συνέχεια, να τις ξεπλύνουμε.

Πριν χρησιμοποιήσουμε τις ελιές στις διάφορες συνταγές μας, πρέπει να τις στραγγίζουμε και να τις στεγνώνουμε πάρα πολύ καλά από την άρμη ή το υγρό της συντήρησής τους.

Εάν ανοίξαμε ένα βάζο με συσκευασμένες ελιές, αλλά δεν τις χρησιμοποιήσαμε όλες στη συνταγή μας, αντί να τις πετάξουμε, τις διατηρούμε στο ψυγείο μέσα στο υγρό της συντήρησή τους ή διαφορετικά σε ένα μπολ με λάδι ελιάς, λίγο ξίδι και ελάχιστο αλάτι.

Άλτις Balsamico di ΜodenaΤο Άλτις Aceto Balsamico di Modena είναι ένα αυθεντικό ξίδι balsamico από τη Modena της Ιταλίας, το οποίο τοποθετείται ψηλά στην προτίμηση των καταναλωτών για τη γεύση του.

Το Άλτις, με χρόνια εμπειρία στο λάδι και γνώση των γεύσεών του και των συνδυασμών τους, βρίσκει τον ιδανικό συνδυασμό στο Αλτις balsamico di Modena, ένα premium προϊόν με γεμάτη αρωματική γεύση.

Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα μοναδικό συνδυασμό με ευχάριστη ισορροπία μεταξύ γλυκιάς και όξινης -γεύσης ξιδιού με νότες ξύλου, ήπια οξύτητα που αναδεικνύει το αρμονικό μπουκέτο φρούτων, διακριτική ήπιαγεύση και ελαφρώςγλυκιά υστερόγευση που διαρκεί και τέλος, ελαφριά γεύση καραμέλας και καθαρή αίσθηση μούστου.

Με λίγα λόγια, το Άλτις Aceto Balsamico di Modena είναι ένα ξίδι με καθαρό και φωτεινό χρώμα, το οποίο συμπληρώνει μοναδικά τη γεύση και την αίσθηση στο στόμα.

Πώς ξεπικρίζουμε τις ελιέςΗ πικρή γεύση των ελιών, οφείλεται σε μια ουσία που ονομάζεται «ελευρωπαϊνη» και μπορεί να μειωθεί με τους εξής τρόπους:

1. Ξεπίκρισμα με χοντρό αλάτι ή πυκνή άρμη

2. Με χάραγμα

3. Με διάλυμα καυστικού νατρίου,

τη λεγόμενη ποτάσσα

4. Με στάχτη ή ασβέστη

Προσοχή!Εάν οι ελιές παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους τρυπούλες, πρέπει να αποφεύγονται, γιατί αυτό σημαίνει ότι έχουν προσβληθεί από δάκο.

Τα είδη της ελιάςΟι ποικιλίες της ελιάς είναι αμέτρητες, γιαυτό και εμείς θα αναφέρουμε μερικές από τις σημαντικότερες. Αναλυτικότερα:Κορωνέικη ή κρητικιά, λιανολιά και ψιλολιά

Είναι ένα είδος ελιάς με μεγάλη παραγωγικότητα και θεωρείται ιδιαίτερα ανθεκτική.

ΑδραμυτινήΠρόκειται για την πιο φημισμένη ελιά της Μικράς Ασίας, όπου το σημαντικότερο μέρος της καλλιέργειάς της γίνεται στη Μυτιλήνη, αλλά και σε άλλα νησιά. Ο καρπός της έχει στρογγυλό σχήμα και μεσαίο μέγεθος.

Μανάκι ή ΚοθρέικηΤη συναντάμε σε όλη σχεδόν την Πελοπόννησο, αλλά και τη Ρούμελη και θεωρείται ελιά υψηλής απόδοσης και ποιότητας.

Μεγαρίτικη

Πρόκειται για μία ποικιλία ελιάς, ιδιαίτερα καλή.

Τη συναντάμε στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Χονδρολιά Χαλκιδικής η άλλιώς «γαϊδουρολιά»
εξαιτίας του μεγάλου μεγέθους της. Αυτό το είδος ελιάς το συναντάμε κυρίως στο νομό Χαλκιδικής.

Θρούμπα ή σταφιδολιάΠρόκειται για μία ξεχωριστή ποικιλία βρώσιμης ελιάς. Είναι οι αγαπημένες ελιές των Κρητικών και παράγονται σε μεγάλες ποσότητες στο Μαλεβίζι, στη Μεσαρά, στο Αμάρι και στο Μυλοπόταμο. Εχουν την ιδιότητα να ξεπικρίζουν μόνες τους πάνω στο δέντρο και καταναλώνονται χωρίς να χρειάζονται καμιά επεξεργασία. Τέλος, επειδή μπορούμε να τις βρούμε στο εμπόριο χωρίς αλάτι, είναι ιδανικές για όσους ακολουθούν μία δίαιτα.

Κονσερβολιάή αλλιώς Βόλου, Αρτας, Αγρινίου ή Αμφίσσης, το συγκεκριμένο είδος ελιάς δίνει μεγάλους καρπούς και καλλιεργείται κυρίως στην Ήπειρο, τη Ρούμελη και τη Θεσσαλία.

Τσουνάτη Πρόκειται για μία διαφορετική ποικιλία ελιάς, η εικόνα της οποίας θυμίζει μαστό, αφού έχει χαρακτηριστική θηλή. Καλλιεργείται κυρίως στα Χανιά, το Ρεθύμνο και τη Λακωνία.

ΚαλαμώνΜία από τις πιο φημισμένες ποικιλίες ελιάς ακόμη και στο εξωτερικό. Καλλιεργείται κυρίως στη Μεσσηνία και τη Λακωνία, όπως και σε μερικές περιοχές της Ρούμελης και θεωρείται υψηλής ποιότητας.

Η ελιά κρύβει φάρμακα

PEΠOPTAZ: ΔHMHTPHΣ KAPAΓIΩPΓOΣ, Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Προστασία στην καρδιά και στα αγγεία παρέχει η ελιά. O βιολογικός αυτός «θησαυρός» περιέχει φυσικά συστατικά με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, τα οποία συμβάλλουν θετικά στην αντιμετώπιση νοσημάτων του καρδιοαγγειακού συστήματος.

Στα φύλλα, στον πυρήνα και στον φλοιό της ελιάς περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες το συστατικό ελευρωπαϊνη. H ουσία αυτή είναι «ασπίδα» για την καρδιά, τόσο στη στεφανιαία νόσο όσο και στην καρδιοτοξική δράση που προκαλούν κάποια αντικαρκινικά φάρμακα.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε ομάδα επιστημόνων της B Πανεπιστημιακής Kαρδιολογικής Kλινικής του νοσοκομείου «Aττικόν», ύστερα από πολυετείς έρευνες στο πειραματικό εργαστήριο, σε συνεργασία με τη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου της Aθήνας.

Tα ευρήματα της μελέτης παρουσίασαν χθες ο διευθυντής της Kλινικής, καθηγητής Kαρδιολογίας κ. Δημήτρης Kρεμαστινός, η καθηγήτρια κ. Eυαγγελία Kρανιά και οι αναπληρωτές καθηγητές κ. Eυστάθιος Hλιοδρομίτης και Iωάννης Λεκάκης, με αφορμή το 2ο Eτήσιο Διεθνές Συνέδριο «Eξελίξεις και Προοπτικές στην Kαρδιολογία».

Aναφερόμενοι στη δράση της ελιάς, οι επιστήμονες είπαν ότι η φυσικός αυτός καρπός περιέχει φαινόλες με ευεργετική δράση.

Aπό τη μία, προστατεύουν τα κύτταρα του σώματος από ισχυρά δραστικές ουσίες, όπως οι ελεύθερες ρίζες, οι οποίες συνδέονται με εκδήλωση χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Aπό την άλλη, ασκούν αντιλιπιδαιμική δράση, περιορίζοντας τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια.

Εντυπωσιακό εύρημαTο εντυπωσιακό είναι ότι, σύμφωνα με τους ερευνητές, την πιο μεγάλη προστασία παρέχουν τα τμήματα της ελιάς που πετάμε, δηλαδή το κουκούτσι, ο φλοιός και το φύλλο του δένδρου.

Aπό τις μελέτες προέκυψε ότι η δράση τους είναι τόσο σοβαρή, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με δύο τρόπους. O ένας είναι να υπάρξει επεξεργασία και παρασκευή συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία θα μπορούσαν να καταναλώνουν για προληπτικούς λόγους και υγιείς.

O άλλος θα ήταν να δημιουργηθεί φάρμακο το οποίο θα μπορούσε να χορηγείται από το στόμα ή και παρεντερικά σε ανθρώπους με καρδιολογικό πρόβλημα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ισχαιμικών επεισοδίων.

Tο ίδιο σκεύασμα θα είχε προστατευτική δράση και σε καρκινοπαθείς, οι οποίοι ακολουθούν θεραπεία με ογκολογικά φάρμακα, τα οποία είναι τοξικά για την καρδιά.

Γονίδιο- κίνδυνος για καρδιακή ανεπάρκειαEνα μεταλλαγμένο γονίδιο μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια. Πρόκειται για το γονίδιο της φωσφολαμβάνης, το οποίο εντοπίστηκε -για πρώτη φορά σε άνθρωπο- από ομάδα ερευνητών της B Πανεπιστημιακής Kαρδιολογικής Kλινικής στο νοσοκομείο «Aττικόν», σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Σινσινάτι των HΠA και το Iδρυμα Iατροβιολογικών Eρευνών του Πανεπιστημίου της Aθήνας.

H φωσφολαμβάνη είναι μία πρωτεϊνη η οποία ρυθμίζει τη λειτουργία του μυοκαρδιακού κυττάρου. H μετάλλαξη του γονιδίου της είναι «υπεύθυνη» για την εκδήλωση σοβαρών καρδιολογικών παθήσεων, όπως η διατατική μυοκαρδιοπάθεια και η καρδιακή ανεπάρκεια.

Oι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, ανάλογα με το ποια μετάλλαξη του γονιδίου συμβαίνει, η νόσος εξελισσόταν διαφορετικά.

H ανίχνευση του μεταλλαγμένου γονιδίου μπορεί να γίνει με μία απλή αιματολογική εξέταση, αλλά όπως τόνισε ο καθηγητής Kαρδιολογίας κ. Δημήτρης Kρεμαστινός, θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να γίνει επιδιόρθωση του γονιδίου.

H Eλιά και το Λάδι: Πολύτιμα δώρα από τη φύση

H ελιά εμφανίστηκε πριν από χιλιάδες χρόνια στην περιοχή της Mεσογείου, η καλλιέργειά της ξεκίνησε στην Kρήτη 3500 χρόνια π.X. και έκτοτε συνδέθηκε στενά με τη ζωή και την εξέλιξη των μεσογειακών λαών, γεγονός που προκύπτει από τους μύθους, τις παραστάσεις και την ιστορία τους. Eνας από αυτούς τους μύθους αναφέρεται και στο πολύτιμο δώρο της θεάς Aθηνάς προς τους κατοίκους της Aθήνας, οι οποίοι με τη σειρά τους και για να εκφράσουν τη βαθιά τους ευγνωμοσύνη έδωσαν στην πόλη το όνομά της. Aς μην ξεχνάμε ότι το στεφάνι των Oλυμπιονικών ήταν πλεγμένο από κλάδο ελιάς.

Oι αρχαίοι Eλληνες άλειφαν το σώμα και τα μαλλιά τους με λάδι ελιάς για ομορφιά και υγεία, ενώ ο ευεργετικός ρόλος της αναφέρεται σε πολλά ελληνικά και ρωμαϊκά γραπτά, αλλά και αργότερα τόσο στη Bίβλο, όσο και στο Kοράνι. Oι Pωμαίοι βοήθησαν να εξαπλωθεί η ελιά στις περιοχές της απέραντης αυτοκρατορίας τους. Mετά τον 16ο αιώνα, οι Eυρωπαίοι μετέφεραν την ελιά στον Nέο Kόσμο και έτσι άρχισε η καλλιέργειά της στην Kαλιφόρνια, στο Mεξικό, στο Περού, στη Xιλή και στην Aργεντινή. Yπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν γύρω στα 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα στον κόσμο με τη συντριπτική πλειονότητα στις μεσογειακές χώρες.

H ελιά δεν έπαψε τυχαία να θεωρείται ευλογημένο δένδρο. O λόγος είναι ότι τίποτα από αυτήν δεν πάει χαμένο. O καρπός της, αφού υποστεί τη σχετική επεξεργασία, τρώγεται ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή του πολύτιμου λαδιού. Tα φύλλα της γίνονται τροφή για τα ζώα, ενώ το ξύλο της μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμη ύλη, αλλά και σαν πρώτη ύλη στην ξυλογλυπτική.

Από το δέντρο στο βάζοAν δοκιμάσουμε να φάμε ελιές απευθείας από το δένδρο, θα διαπιστώσουμε ότι έχουν άσχημη γεύση. Aυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν ουσίες στη φλούδα της ελιάς που της δίνουν πικρή γεύση, χωρίς όμως να επηρεάζουν το λάδι της.

Tα είδη της ελιάς που τρώγονται είναι δύο: οι μαύρες στρογγυλές -Aμφισσας- και οι επιμήκεις -Kαλαμών- που έχουν συνήθως πράσινο χρώμα, αφού συλλέγονται πριν ωριμάσουν. Για να ξεπικρίσουν οι ελιές και να είναι έτοιμες για φάγωμα πρέπει να περάσουν από μια επεξεργασία που μπορεί να γίνει με αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους:

Tις βάζουμε σε δοχείο με νερό που περιέχει 10% αλάτι, μέχρι έξι μήνες. Mετά, αφού τις χαράξουμε με ξυράφι, τις βάζουμε σε νερό το οποίο αλλάζουμε μέρα παρά μέρα για περίπου είκοσι μέρες. Aφού τις δοκιμάσουμε και διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει πικρίλα και αλάτι, τις αλατίζουμε και τις βάζουμε σε ξίδι για λίγες ώρες. Tις αποθηκεύουμε στεγνές με αλάτι. Oι ελιές αυτές γίνονται ζαρωμένες.

Mπορούμε να ακολουθήσουμε κι άλλες μεθόδους και να τις αφήσουμε να μουλιάσουν σε λάδι για αρκετούς μήνες ή σε ισχυρό αλκαλικό διάλυμα (αλισίβα) για μερικές ημέρες. Oποιονδήποτε τρόπο και να ακολουθήσουμε, μετά την επεξεργασία αρκεί να προσθέσουμε αλάτι και τις αποθηκεύουμε σε λάδι, στο οποίο αν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε θυμάρι, ξερή πορτοκαλόφλουδα ή κάποιο άλλο αρωματικό βότανο για ξεχωριστό άρωμα και γεύση.

Επιμέλεια αφιερώματος: Ηρω Γιάννου - Σιγάλα, Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ