Λάδι ελιάς

Σε διάφορες ποικιλίες, το λάδι της ελιάς διαθέτει μοναδικά γευστικά, αρωματικά και θρεπτικά συστατικά, τα οποία το καθιστούν ως μια εξαιρετικά υγιεινή και αναντικατάστατη τροφή.

Ταξίδι στην ιστορία
Το λάδι ελιάς ή το «χρυσό υγρό», σύμφωνα με τον Ομηρο, κατά την αρχαιότητα δεν ήταν απλά μία τροφή, αλλά αποτελούσε σύμβολο υγείας και δύναμης, φάρμακο, καθώς επίσης πηγή μαγείας και θαυμασμού. Συγκεκριμένα, στην αρχαία Ελλάδα, οι αθλητές το έτριβαν σε όλο τους το σώμα, γιατί πίστευαν ότι θα τους χαρίσει δύναμη και τύχη και οι πολεμιστές μύρωναν με αυτό τα κεφάλια των ευγενών και έριχναν σταγόνες στα κόκαλα των νεκρών αγίων και των μαρτύρων, καθώς ήταν έμβλημα καθαγιασμού και αγνότητας.

Η καλλιέργεια του ελαιολάδου χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Απολιθώματα ελιάς έχουν βρεθεί στο Λιβόρνο της Ιταλίας που χρονολογούνται 20 εκατομμύρια χρόνια πριν, ενώ η καλλιέργεια της ελιάς υπολογίζεται ότι ξεκίνησε στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου, πριν από περίπου 7.000 χρόνια. Οσον αφορά στην Ελλάδα, οι πρώτες μαρτυρίες για την καλλιέργειά της στον ελλαδικό χώρο, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, ξεκίνησε στην Κρήτη, πριν από 3.500 χρόνια.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το λάδι:

• Πλούσιο και αρωματικό, το λάδι ελιάς παράγεται μόνον από τις πράσινες ελιές.
• Οσο για το χρώμα, το άρωμα και τη γεύση του, ποικίλουν και εξαρτώνται από τους παρακάτω παράγοντες:
• Την ποικιλία της ελιάς.
• Την τοποθεσία και το είδος του χώματος, όπου καλλιεργείται.
• Τις περιβαλλοντολογικές και τις καιρικές συνθήκες κάτω από τις οποίες καλλιεργείται και αναπτύσσεται η ελιά.
• Την ωριμότητα της ελιάς.
• Την εποχή και τον τρόπο της συγκομιδής της ελιάς.
• Το διάστημα που ακολουθεί από τη συγκομιδή της ελιάς μέχρι την παραγωγή του λαδιού.
• Τον τρόπο της παραγωγής του ελαιολάδου.
• Τις τεχνικές της αποθήκευσης, τον τρόπο της συσκευασίας του λαδιού, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρονται οι ελιές στα ελαιοτριβεία.

Τα διάφορα είδη:

Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο: Πρόκειται για το καλύτερο σε ποιότητα λάδι. Εχει εξαιρετικό χρώμα, άρωμα και γεύση, ενώ η οξύτητά του δεν ξεπερνά το 1%.

Παρθένο ελαιόλαδο: Διαφοροποιείται από το εξαιρετικά παρθένο, όχι μόνον ως προς τον βαθμό οξύτητας, η οποία ωστόσο, δεν ξεπερνά το 2%, αλλά και γευστικά.

Μειονεκτικό παρθένο ελαιόλαδο: Πρόκειται για λάδι μέτριας ποιότητας και γεύσης, με οξύτητα μεγαλύτερη του 2 %.

Μείγμα ελαιολάδου από εξευγενισμένα και παρθένα ελαιόλαδα: Εχει ευχάριστη γεύση και οσμή, ανοικτό κιτρινοπράσινο χρώμα και η οξύτητά του δεν ξεπερνά το 1%.

Ραφιναρισμένο ελαιόλαδο: Πρόκειται για ένα σχεδόν άγευστο λάδι με οξύτητα έως 0,3%.

Πυρηνέλαιο: Εχει απαλή, ήπια γεύση και προέρχεται από την ανάμειξη ραφιναρισμένου πυρηνέλαιου και παρθένου ελαιόλαδου.

Αγουρέλαιο: Το αγουρέλαιο είναι το πρώτο λάδι της ελιάς, που με κόπο και αγώνα συλλέγεται για να φτάσει σε εμάς, αφού παράγεται σε περιορισμένη ποσότητα. Στα μέσα με τέλη του Οκτώβρη, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες της περιοχής και της χρονιάς, οι πιο φρέσκιες και γερές ελιές, άγουρες και πράσινες, που δεν έχουν ζαρώσει, αλλά ούτε έχουν χτυπηθεί για να πέσουν από το δέντρο, συλλέγονται για να δώσουν τον χυμό τους, ο οποίος αμέσως αναλύεται για να επιβεβαιωθούν και τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα τα πρώτα λάδια είναι και αγουρέλαια. Το λάδι του πρώτου, άγουρου καρπού, της πρώτης σοδειάς είναι ξεχωριστό και μάλιστα, σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, τα βασικά οργανοληπτικά κριτήρια αξιολόγησής του επικεντρώνονται σε τρία κύρια χαρακτηριστικά του: Στο φρουτώδες, το πικρό και το πικάντικο. Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα λάδι με έντονη γεύση ελιάς και άρωμα, που το κάνουν μοναδικό και ξεχωριστό. 

Η σωστή αποθήκευση
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο μεγάλος εχθρός του ελαιολάδου είναι ο αέρας. Ο ιδανικός λοιπόν χώρος για να αποθηκεύσουμε το λάδι ελιάς πρέπει να είναι σκοτεινός και δροσερός, με σταθερή θερμοκρασία, η οποία πρέπει να κυμαίνεται από 10ο - 18οC.

Κατανάλωση μέχρι
Ολα τα ελαιόλαδα θα έπρεπε να έχουν ημερομηνία λήξης, ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι κάθε φορά που ανοίγουμε τη συσκευασία του ελαιολάδου βάζουμε στο φαγητό μας ό,τι καλύτερο έχει να μας προσφέρει η φύση. Οι συσκευασίες του ελαιολάδου που δεν έχουν ημερομηνία λήξης, συνήθως τα χύμα, δεν μπορούν να μας εξασφαλίσουν την ποιότητα, τη γεύση, το άρωμα και φυσικά τα πολύτιμα συστατικά του ελαιολάδου που ζητάμε. Το λάδι ελιάς, ιδιαίτερα το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, καλό είναι να συντηρείται όσο το δυνατόν πιο σωστά, γιατί είναι ευάλωτο και οι διάφορες αλλοιώσεις αρχίζουν να γίνονται αντιληπτές τόσο στη γεύση, όσο στο άρωμα και στο χρώμα του. Το αγουρέλαιο πάντως έχει μικρό χρόνο ζωής και συνήθως επειδή η ποσότητά του, εξαιτίας των ειδικών προδιαγραφών γεύσης που πρέπει να πληρούνται, είναι πολύ περιορισμένη, μπορούμε να το βρούμε μόνο την εποχή της σοδειάς που συλλέγονται οι ελιές.

Μαγειρεύοντας με ελαιόλαδο
Οταν μαγειρεύουμε με ελαιόλαδο είναι σαν να μαγειρεύουμε με κρασί.

Οπως ποτέ δεν θα χρησιμοποιούσαμε κρασί που δε μας αρέσει η γεύση του και το άρωμά του, έτσι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε και μία ποικιλία ελαιολάδου, που δεν είναι της αρεσκείας μας.

Αναλυτικότερα:

• Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι μοναδικό για σαλάτες, μαρινάδες και σος βινεγκρέτ, ενώ ακόμη, μπορούμε να το δοκιμάσουμε ωμό πάνω σε μια φέτα ψωμί, που αναδεικνύει την εξαίρετη γεύση του. Ακόμη, είναι το ιδανικότερο για να μαγειρέψουμε τα λαχανικά μας ή για να αλείψουμε το κρέας ή το ψάρι μας.
• Το ελαιόλαδο είναι το κατάλληλο για σοτάρισμα ή τηγάνισμα. Για καλύτερη γεύση, αλλά και για πιο υγιεινό αποτέλεσμα, το καλύτερο είναι να προσθέτουμε το ελαιόλαδο στο τέλος του μαγειρέματος. Επίσης, στις φυτικές τροφές το ελαιόλαδο αναδεικνύει τα θρεπτικά τους συστατικά.

Δεν ξεχνάμε:

• Το ελαιόλαδο μπορεί κάλλιστα να αναμειχθεί με μαργαρίνη, ιδιαίτερα σε φαγητά και γλυκά τα οποία ψήνονται στο φούρνο.
• Είναι ιδανικό για τα γλυκά που ψήνονται στο φούρνο, όπως λαδόπιτες, μπισκότα και λαδερά κουλουράκια και μάλιστα, τους χαρίζει μια μοναδική τραγανή υφή.
• Δρα ως αντικολλητική ουσία για τα ταψιά, αλλά και ως φυσική ουσία που προστατεύει εξωτερικά τη ζύμη και χαρίζει μια ροδοκόκκινη κρούστα.

Για να γίνουν τα ψητά μας μοναδικά, μπορούμε να βάλουμε σε ένα μπολ λίγο λάδι ελιάς με λίγο αλάτι, αρωματικά χόρτα, βότανα, λεμόνι ή ξίδι, και να αλείψουμε στη συνέχεια με το μείγμα αυτό τις μπριζόλες, το συκώτι, το κοτόπουλο, τα ψάρια ή τα λαχανικά που ψήνουμε στα κάρβουνα ή στο γκριλ.

Το αποτέλεσμα θα είναι η γεύση τους να βελτιωθεί, δεν θα μας κολλήσουν στη σχάρα, δε θα μαυρίσουν και θα αποκτήσουν ένα υπέροχο ροδοκόκκινο χρώμα.

Συμβουλή

Για καλύτερο γευστικό αποτέλεσμα, φροντίζουμε να προσθέτουμε το ελαιόλαδο πάντα στο τέλος του μαγειρέματος.

Πολύτιμες συμβουλές

• Ο όρος «ελαιόλαδο», δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και παρθένο. Το παρθένο ελαιόλαδο δεν έχει υποστεί καμία απολύτως επεξεργασία, παρά μόνον αυτή της σύνθλιψης του καρπού της ελιάς.
• Το ελαιόλαδο πρέπει να είναι τυποποιημένο σε μπουκάλια στα οποία θα αναγράφεται το όνομα και η διεύθυνση του παρασκευαστή, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη ποιότητα.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ