Εκθετήριο Αγροτικής Οικονομίας και Παράδοσης Κατηχωρίου

Με παραδοσιακή μουσική και άλλες εκπλήξεις άνοιξε πρόσφατα τις πύλες του, με αφορμή την ετήσια Γιορτή Τσίπουρου, το Εκθετήριο Αγροτικής Οικονομίας και Παράδοσης στην οικία Χατζηγιάννη στο Κατηχώρι (πάρκινγκ πλατείας Παζαρούλι). Η λιθόκτιστη οικία Χατζηγιάννη - μετά την αποπεράτωση των εργασιών επισκευής της και τη διαμόρφωση των εσωτερικών της χώρων - μετατρέπεται σε εκθετήριο αντικειμένων και φωτογραφιών σχετικών με την τοπική αγροτική ιστορία και οικονομία και την ανάπτυξη της οικοτεχνίας.

Χάρη στις δωρεές των ντόπιων οικογενειών, κειμήλια και τεκμήρια αγροτικών δραστηριοτήτων αποκαλύπτουν με μοναδικό τρόπο όψεις της ζωής μιας άλλης εποχής, Περνώντας το κατώφλι του σπιτιού, μετά από μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του Κατηχωρίου και τη «δράση» της oικογένειας Χατζηγιάννη, η έκθεση αναδεικνύει τη διαχρονική αξία και σημασία δύο ακόμα και σήμερα βασικών προϊόντων της τοπικής οικονομίας: του περίφημου Κατηχωρήτικου κρασιού και του τσίπουρου. Αλέτρια, γεωργικά εργαλεία, άμβυκες, νταμιτζάνες, αρκάδες, φιάλες και μετρητές γράδων συνθέτουν την εικόνα μιας μακραίωνης παράδοσης στην παραγωγή δυνατού κρασιού και γυαλιστερού τσίπουρου. Παρουσιάζονται εργαλεία, αντικείμενα και φωτογραφίες σχετικά με την παραγωγή και διακίνηση των φημισμένων προϊόντων αλλά και σχετικά με άλλα παραδοσιακά επαγγέλματα και χειρονακτικές αγροτικές εργασίες.

Θέση ανάμεσα στα εκθέματα κατέχουν και αντικείμενα από το ιδιωτικό χημείο στο Βόλο του αείμνηστου Δημήτρη Ψυχούλη, που είχαν παραχωρηθεί από τους οικείους του στο Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και συνδέονται άμεσα με τον ποιοτικό έλεγχο του κρασιού και του τσίπουρου των πηλιορειτών παραγωγών. Επίσης, μέσα από τις φωτογραφικές αποτυπώσεις πανηγυριών, καφενείων και γλεντιών δίνεται έμφαση στην κυρίαρχη θέση του κρασιού και του τσίπουρου μέσα στον καθημερινό βίο των Κατηχωριτών αλλά και στις μεγάλες χαρές και βουβές λύπες. Επιπλέον, η έκθεση παλαιών οικογενειακών φωτογραφιών, ραπτομηχανών & αντικειμένων οικοτεχνίας αποσκοπεί στην πληρέστερη παρουσίαση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών της περιοχής του Κατηχωρίου στις αρχές του 20ου αιώνα. Στόχος της λειτουργίας του εκθετηρίου αγροτικής οικονομίας και του διπλανού παραδοσιακού ελαιοτριβείου είναι η δημιουργία ενός πολιτιστικού χώρου στην καρδιά ενός πηλιορείτικου χωριού όπου ο επισκέπτης γίνεται κοινωνός του τρόπου της καθημερινής ζωής και γνωρίζει καλύτερα ένα μέρος της νεότερης ιστορίας του τόπου. Έτσι, η παλιά αυλή ξαναγίνεται χώρος ανθρωπίνων δράσεων και μεταμορφώνεται σε τόπο συλλογικής μνήμης.

Το Παραδοσιακό Ελαιοτριβείο Το ελαιοτριβείο - η παλιά γαλιάγρια - και η διώροφη οικία της οικογένειας Χατζηγιάννη που βρίσκονται στο χωριό Κατηχώρι, αγοράσθηκαν από τον Κωνσταντίνο Χατζηγιάννη το 1905. Το υδροκίνητο ελαιοτριβείο Χατζηγιάννη και το διώροφο κτίσμα αποκτήθηκαν από τον πρώην Δήμο Πορταριάς με χρήματα του προγράμματος ΕΠΤΑ και σήμερα ανήκουν στο δίκτυο μουσείων του ενιαίου Δήμου Βόλου. Το ελαιοτριβείο αποκαλύπτει στον επισκέπτη τα ’μυστικά’ της ελιάς και τον μυεί στην παραδοσιακή χρονοβόρα διαδικασία παραγωγής του λαδιού μέσα από μια σειρά καλοσυντηρημένων μηχανημάτων. Από τα κοφίνια ο καρπός πέφτει και ’καθαρίζεται’ στο αυτοσχέδιο πλυντήριο, συνθλίβεται στο αλώνι από τη βαριά μυλόπετρα και ως ελαιοπολτός (ζυμάρι) πια τοποθετείται σε ’τσαντίλια’ από τραγόμαλλο για να πιεστεί κάτω από την πρέσα. Ο διαχωρισμός του λαδιού από το νερό γίνεται με προσοχή και το πολύτιμο προϊόν αποθηκεύεται σε τουλούμια (ασκούς) και πιθάρια.

Tο Ελαιοτριβείο Χατζηγιάννη, από τη στιγμή της ανακαίνισής του από το Δήμο Πορταριάς, αποτελεί μουσειακό χώρο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή του ελαιολάδου στην προβιομηχανική Ελλάδα. Ιδιαίτερα όμως ο χώρος αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τις ομάδες μαθητικού πληθυσμού της Μαγνησίας, της Θεσσαλίας και της χώρας γενικότερα. Καθώς τα μηχανήματά του βρίσκονται σε άριστη κατάσταση ο χώρος είναι «ζωντανός» για τη δημιουργία δραστηριοτήτων με θέματα γύρω από την ελιά και το λάδι.

Επταήμερο φεστιβάλ αφηγήσεων στο Πήλιο

Με παράλληλες εκδηλώσεις και …πολλά παραμύθια!

Ξεκινά να ξετυλίγει… το κουβάρι των αφηγήσεων ο Κένταυρος και να υποδέχεται θερμά τους μικρούς και μεγάλους φίλους των λαϊκών παραμυθιών και των μύθων σε ένα επταήμερο γαϊτανάκι με πλούσιες εκδηλώσεις.

Το Φεστιβάλ με τίτλο «Παραμύθια και μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη» πρόκειται να φιλοξενηθεί στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας και την Άνω Γατζέα σε αυλές αρχοντικών, μουσείων, οικιών και ξωκλησιών, στα περάσματα των καλντεριμιών αλλά και σε παλιά παντοπωλεία για την εβδομάδα από σήμερα 6-12 Αυγούστου και επιθυμεί να μπολιάσει την ομορφιά του τόπου με τη μοναδική ατμόσφαιρα που φτιάχνουν οι πολυταξιδεμένες ιστορίες απ’ τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής και τα πέρατα του κόσμου.
Μετά τις απόλυτα επιτυχημένες περσινές εκδηλώσεις, ο Πολιτιστικός-Εξωραϊστικός Σύλλογος Αγίου Γεωργίου Νηλείας «Ο Κένταυρος» και η ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ πήραν την πρωτοβουλία να επεκτείνουν το Φεστιβάλ και να το εμπλουτίσουν με πολιτιστικές προτάσεις παράλληλων εκδηλώσεων έχοντας ως κύριο άξονα τον κόσμο των λαϊκών παραμυθιών.
Οι εκδηλώσεις
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, προβλέπονται: Τρίτη 7 Αυγούστου
Άνω Γατζέα, απόγευμα: 7.30 μμ. Χώρος: Μουσείο Ελιάς και Λαδιού
(πλησίον πλατείας σιδηροδρομικού σταθμού).
Αφήγηση για παιδιά: Η Συντροφιά των Αφηγητών (Βέρα Αισώπου, Γιώργος Μακρυγιάννης, Λίλλυ Τριαντάρη) «Παραμύθια για γέλια και για κλάματα!»
Ιστορίες απ’ τις γωνιές του κόσμου για αστεία που κρύβουν σοβαρά…
Βράδυ: 9.30μμ Χώρος: Παλαιό Παντοπωλείο «Η Νέα Αγορά» Γ. Παπαδόπουλου
(πλησίον πλατείας σιδηροδρομικού σταθμού)
Αφήγηση για ενηλίκους: Ταξιδευτές των παραμυθιών
(Μαρία Καναβάκη, Χρύσα Πορίχη, Αντρέας Ραυτόπουλος, Μαρία Σιταροπούλου). «Του χρόνου ψίθυροι, του κόσμου παραμύθια»
Ιστορίες που ταξίδεψαν στην πνοή των καιρών και μπολιάστηκαν με σοφία και περίσκεψη ζυμώνοντας την ελπίδα με την παρηγοριά

«Ελαίας Εγκώμιον»… απ΄ τη Nora Adamo στο Μουσείο Ελιάς Πηλίου

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης χαρακτικών - ζωγραφικής της Nora Adamo, την περασμένη Παρασκευή στο Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου, στην Άνω Γατζέα. Πολύ όμορφα χαρακτικά, φωτογραφίες επιζωγραφισμένες και επιζωγραφισμένα χαρακτικά, αποτελούν την γκάμα των έργων, με θέμα «ελαίας Εγκώμιον».

Πραγματικά ένας ύμνος στην ελιά…

Πλήθος κόσμου ανηφόρισε στον Σταθμό, όπου βρίσκεται το Μουσείο και στον εκθεσιακό του χώρο φιλοξενεί την έκθεση χαρακτικών, για να δει την έκθεση, και να θαυμάσει το έργα της γερμανογαλλίδας, πηλιορείτισσας πλέον, Nora Adamo. Παράλληλα οι διοργανωτές είχαν φροντίσει να υπάρχει και μουσική συνοδεία από τους: Κατερίνα Τζιαφέτα Ακορντεόν, Περσεφόνη Χατζηνικολάου τραγούδι, Άγγελος Αλεξίου κιθάρα - τραγούδι και Θανάσης Κατεργάρης κιθάρα – τραγούδι, που για μια ακόμα ευγενικά προσφέρθηκαν να συνοδεύσουν τα εγκαίνια και να ευχαριστήσουν τους φίλους του Μουσείου και της τέχνης.

Η κα Nora Adamo μίλησε για την δουλεία της, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «τις ελιές τις γνωρίζω από τα παιδικά μου χρόνια - από την Κορσική, την Νότια Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία. Το 1998 ταξιδεύοντας σ'όλη την Κρήτη έκανα τη πρώτη γνωριμία μ’ ένα πανέμορφο τόπο με τα τραύματα και τις αντιφάσεις του, με φιλόξενους ανθρώπους, με τα ίχνη του Μινωικού πολιτισμού και ανακάλυψα πολλά μυθικά μέρη. Είδα ελιές για τις οποίες λένε, πως ξεπερνούσαν τα χίλια χρόνια. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι την Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου.

Στο Μουσείο Ελιάς

του Απόστολου Διαμαντή 

Η άνω Γατζέα στο Πήλιο, από τη μεριά του Παγασητικού, ίσως είναι το πιο ρομαντικό μέρος του βουνού και το ξαναείδα το Σαββατοκύριακο. Δεν είναι το χωριό μου και επομένως δεν μεροληπτώ. Εγώ μένω πιο κάτω, στα Καλά Νερά. Η άνω Γατζέα όμως είναι ο πιο αυθεντικός ελαιώνας του Πηλίου, και όταν λέμε ελαιώνας εννοούμε φυσικά την εικόνα του Παραδείσου: κάπως έτσι πρέπει να τα βόλευε και ο Αδάμ με την Εύα.
Υπήρχαν μέχρι τώρα δύο αξιοθέατα σημεία: το Μοναστήρι της Παναγίας, με την μπακαλοταβέρνα του Οδυσσέα απέναντι, στην οποία μπορούσες να συναντήσεις ντόπιους να μιλάνε σοβαρά στα πηλιορίτικα, τα οποία ουδείς φυσικά καταλαβαίνει και να πίνουνε τσίπουρα με γλυκάνισο και λεμονάδες ΕΨΑ. Και επίσης τον παλιό σταθμό του τραίνου στην τοποθεσία Ογλά της Άνω Γατζέας, με το καφενείο του και το μπακάλικο-ψυχώ του Παπαδόπουλου, ο οποίος αφότου πέθανε ο πατέρας του που το λειτουργούσε- πριν χρόνια- το άφησε έτσι όπως ακριβώς ήταν την μέρα που πέθανε!  Και έκτοτε το δείχνει στους διαβάτες, σαν τον Άντονυ Πέρκινς.
Αυτά ήταν τα δύο σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής. Συν τα μουλάρια φυσικά, μαζί με τους αναβάτες τους με τις τραγιάσκες. Πριν μερικά χρόνια προστέθηκε ένα ακόμη: το Μουσείο Ελιάς στο παραδοσιακό  πέτρινο οίκημα Βογιατζή, δίπλα ακριβώς στον σταθμό του τραίνου της Άνω Γατζέας. Οπότε πηγαίνοντας είτε με τα πόδια από την παραλία της Γατζέας προς το σταθμό- περίπου μισή ώρα δρόμος μέσα στα καλντερίμια, τις ελιές, τις συκιές και τα κλήματα- είτε με το τραινάκι του Πηλίου που σταματάει μπροστά του, είτε φυσικά με το αμάξι σου, είναι εύκολο να το βρεις.
Γιατί να το βρεις; Για δύο λόγους. Πρώτον διότι τα μουσεία που βρίσκονται στην ελληνική ύπαιθρο είναι- εξαιρουμένων των βασικών αρχαιολογικών- τα σημαντικότερα. Διότι αποτελούν τα σύγχρονα μνημεία μας και η σύγχρονη ζωή μας έχει πνευματικό περιεχόμενο κυρίως στην ύπαιθρο, διότι εκεί ζούσε η πιο σφριγηλή Ελλάδα, αυτή που την στήριζαν οι χθόνιες δυνάμεις της παραδόσεως.
Και δεύτερον, επισκεπτόμενος το Μουσείο Ελιάς στην Άνω Γατζέα, έχεις τη δυνατότητα, εάν είσαι και κάπως σοφιστικέ τύπος και σου αρέσουν τα δρώμενα, κάτι να δεις: μια παράσταση, μια αφήγηση παραμυθιών, μια έκθεση ζωγραφικής ή μια βραδιά τζαζ. Συν το γεγονός φυσικά ότι θα μάθεις τα πάντα για την ελιά, την ιστορία και την συγκομιδή της, πράγμα που είναι απαραίτητο για μια σοβαρή ελληνική μόρφωση. Σε λίγο, έτσι όπως πάμε, το μόνο που θα έχουμε να επιδείξουμε είναι ολίγον άρτο και ολίγας ελαίας, που έλεγε και ο αξέχαστος Δημήτρης Νικολαϊδης, ως Βαβάς.
Αλλά υπάρχει και ένας ακόμη σοβαρότατος λόγος να πάτε στο Μουσείο Ελιάς της άνω Γατζέας, εάν βρεθείτε στο Πήλιο: το καφενείο που είναι απέναντι στο σταθμό. Πρόκειται για το αριστούργημα του ελληνικού μποεμισμού. Έχει μεγάλα παράθυρα, ξύλινο πάτωμα με ξυλόσομπα για το χειμώνα και μια μεγαλοπρεπή αυλή με κληματαριά, στην οποία όταν κάθεσαι λες: τώρα βουλιάζω στον εαυτό μου και στη γή μου. Να προσθέσω ότι αυτό το βούλιαγμα συνοδεύεται από ντόπιους που δεν σε ενοχλούν ποτέ, εφόσον δεν μιλάνε σχεδόν ποτέ και από πηλιορίτικους μεζέδες, τσιτσίραβλα, φτέρες και κρίταμα, μελιτζάνες τουρσί, κοιλιές κοκκινιστές και μπουμπάρι καμιά φορά, δηλαδή παχύ έντερο τράγου γεμιστό με την συκωταριά του τράγου ψιλοκομμένη και τσιγαρισμένη με κρεμμύδια, και όλο αυτό στο φούρνο με πατάτες.
Εάν επιζήσεις από αυτήν την επίσκεψη, τότε σώος πας απέναντι στο Μουσείο Ελιάς και βλέπεις την έκθεση ζωγραφικής του Δημήτρη Μοράρου, από τις 18 Αυγούστου, όπως διάβασα. Τίτλος «Εγκώμιον Νοτίου Πηλίου».
Αυτό νομίζω είναι ένα καλοκαιρινό, αληθινό, βίβερε περικολοσαμέντε.

*Ο Απόστολος Διαμαντής είναι Πανεπιστημιακός και συγγραφέας.

Αυξημένη η παραγωγή ελιάς στη Μαγνησία

Αυξημένη σε σχέση με πέρυσι είναι η φετινή παραγωγή ελιάς στο Πήλιο, με τους παραγωγούς να «τρίβουν τα χέρια» τους βλέποντας τη μεγάλη ποσότητα καρπών στα δέντρα τους. Ωστόσο μικροπροβλήματα λόγω ανομβρίας παρατηρούνται σε ελαιόδεντρα από το Χόρτο μέχρι και το Τρίκερι.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Αθηνά Τσιργή, Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ  

Η συγκομιδή της πράσινης ελιάς θα ξεκινήσει στις 20 Σεπτεμβρίου, ενώ η συγκομιδή της μαύρης ελιάς θα ξεκινήσει από αρχές Νοεμβρίου, ωστόσο αυτό που προβληματίζει τους παραγωγούς είναι η ανομβρία που παρατηρείται στην περιοχή, από την οποία κινδυνεύει να χαθεί η σοδειά τους.

Χαρακτηριστικά η παραγωγή, σύμφωνα με τον πρόεδρο ΕΑΣ Πηλίου κ. Δημήτρη Σπανό, είναι περίπου 60% πάνω από την περσινή παραγωγή, η οποία ήταν από τις χειρότερες των τελευταίων χρόνων, με αυτήν την παραγωγή να υπολογίζεται περίπου στους 10.000 τόνους.

Όπως αναφέρει ο κ. Σπανός: «Πέρσι δεν ήταν καλή χρονιά ωστόσο φέτος όλα δείχνουν πως θα υπάρξει μεγάλη αύξηση στην παραγωγή, όμως ακόμη άγνωστη παραμένει η τιμή πώλησης του προϊόντος. Ο μόνος φόβος μας είναι η ανομβρία, αφού ήδη σε πολλά ελαιόδεντρα παρατηρούνται ζημιές, συγκεκριμένα τα μικροπροβλήματα παρατηρούνται από το Χόρτο μέχρι το Τρίκερι. Στις υπόλοιπες περιοχές του Πηλίου δεν παρατηρούνται προβλήματα. Ωστόσο με μερικές βροχές τα δέντρα θα επανέλθουν. Η ουσία είναι ότι είχαμε πολλά χρόνια να δούμε τέτοια παραγωγή. Να σημειωθεί βέβαια ότι η αυξημένη παραγωγή δεν επηρεάζει καθόλου την ποιότητα του προϊόντος» πρόσθεσε ο πρόεδρος της ΕΑΣ Πηλίου Δημήτρης Σπανός.

Γιορτή Ελιάς στη Δράκεια Πηλίου

Ο Δήμος Βόλου (Δημοτική Ενότητα Αγριάς Αρτέμιδας) σε συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα Δράκειας, τον Αναπτυξιακό και Πολιτιστικό Σύλλογο Δράκειας «Η Δράκεια» και τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Δράκειας διοργανώνουν τη Γιορτή Ελιάς από τις 11 έως και τις 13 Αυγούστου 2012. Οι τριήμερες εκδηλώσεις με κεντρικό άξονα την Ελιά,

το πολύτιμο αυτό προϊόν της περιοχής, αποτελούν πόλο έλξης για κατοίκους και επισκέπτες της Δράκειας, καθώς όλο το χωριό συμμετέχει ενεργά στη διοργάνωση της γιορτής, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ποικιλία των εκδηλώσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν επιστημονική ημερίδα αλλά και λαϊκό γλέντι, θέατρο, παραδοσιακούς χορούς και διαγωνισμό μαγειρικής. 

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων θα υλοποιηθεί ως εξής : 

Σάββατο 11/8/2012

 Εξωκλήσι Αγίου Σπυρίδωνα (πρωί) 

Πανηγυρική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του σεβασμιότατου μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνάτιου – 07:00 π.μ. 

Παραδοσιακή γιορτή με νταούλι, ζουρνά και χορούς από το χορευτικό τμήμα της Δ.Ε. Δράκειας, αμέσως μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας 

Κέρασμα του καθιερωμένου ρεβιθόριζου (το μεσημέρι). 

Κεντρική Πλατεία 

Έκθεση για την ελαιοκαλλιέργεια καθ’ όλη τη διάρκεια της τριήμερης γιορτής.

 Κυριακή 12/8/2012 

Κεντρική Πλατεία 

10.30 π.μ. : Ημερίδα με θέμα «Η καλλιέργεια της ελιάς στο Δήμο Βόλου: Δράσεις και προοπτικές». 

8,30 μ.μ. : Θεατρική παράσταση από την ομάδα των νέων του χωριού. 

Δευτέρα 13/8/2012

 Πάνω Πλατεία 

7.00 μ.μ. : Διαγωνισμός μαγειρικής με θέμα την Ελιά. 

9.00 μ.μ. : Συνάντηση παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων. 

Η Ημερίδα με θέμα «Η καλλιέργεια της Ελιάς στο Δήμο Βόλου: Δράσεις και προοπτικές» - Κυριακή 12/8/2012 Κεντρική Πλατεία Δράκειας. 

Το πρόγραμμα της ημερίδας: 

10.30 π.μ. Χαιρετισμοί. 

11.00 π.μ. – Εισηγήσεις: 

Γιάννης Αναστασόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: «Βελτίωση της οικονομικότητας της καλλιέργειας της ελιάς»

 Σπύρος Βλιώρας, Διεύθυνση Περιφερειακού Κέντρου Ελέγχου Φυτών & Ποιοτικού Ελέγχου: «Παράγοντες που επηρεάζουν  την ποιότητα του ελαιολάδου»

 Στράτος Σωτηρόπουλος, Χημικός Μηχανικός-στέλεχος της Ένωσης Συνεταιρισμών Πηλίου: «Προοπτικές στη διάθεση της επιτραπέζιας ελιάς και του ελαιολάδου του Πηλίου»

Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου

Πλατεία Σιδηροδρομικού Σταθμού

38500 Άνω Γατζέα Πηλίου

Δήμος Νοτίου Πηλίου

Δικτυακός τόπος:

www.mouseioelias.gr

Τηλέφωνο:

24230 22009 

Φαξ:

24230 22009 

Περιγραφή:

Στο κέντρο του μεγάλου Αη-Γιωργήτικου ελαιώνα, σε καταπράσινο περιβάλλον σπάνιου φυσικού κάλλους, το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου σας καλεί να γνωρίσετε μία από τις οικοτεχνικές μονάδες διαλογής και επεξεργασίας βρώσιμης ελιάς και αποθήκευσης ελιάς και λαδιού. Το μουσείο βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Άνω Γατζέας, στη πλατεία του σιδηροδρομικού σταθμού, σε ένα καλά σωζόμενο «καλύβι» της Άνω Γατζέας, στο πέτρινο δίπατο κτήριο του Γιάννη Βογιατζή. Το ισόγειο – κατώι αποκαταστάθηκε και μετατράπηκε σε επισκέψιμο μουσειακό χώρο για να προσφέρει στον επισκέπτη κάθε ηλικίας την δυνατότητα να προσεγγίσει πολιτισμικά τον πολύτιμο καρπό της ελιάς, αλλά και να εξοικειωθεί με τις παλαιές και πατροπαράδοτες τεχνικές της επεξεργασίας του.

Το οίκημα χτίστηκε το 1924 από τον Αγιωργίτη Ιωάννη Δ. Βογιατζή, γιό του Δημήτρη Κ. Βογιατζή και της Γαρυφαλιάς Σαρρή. Ο πρώτος όροφος ήταν η χειμερινή κατοικία της οικογένειας που έκανε με την Μαρία, μοναχοκόρη του Νικολάου Μαστρογιάννη ή Κουτσοδημήτρη και της Βαρβάρας το γένος Φιλιππίδη από τις Πινακάτες. Το ζευγάρι απέκτησε δύο κορίτσια τη Βαρβάρα, η οποία πέθανε σε μικρή ηλικία και τη Γαρυφαλιά (Φούλα). Το 1929 πέθανε, πολύ νέα, και η Μαρία Βογιατζή και τη κόρη της Φούλα μεγάλωσε ο πατέρας της και η εκ μητρός γιαγιά της Βαρβάρα, με τη βοήθεια της Νίκης Χαρανά. Μετά το θάνατο του πατέρα της το 1955, στο σπίτι διέμενε η Φούλα με τη Νίκη και τον σύζυγο της Νίκης Μήτσο Πολύζο, που βοηθούσαν στις οικιακές και αγροτικές εργασίες. Η μοναχοκόρη της οικογένειας Φούλα δεν έκανε οικογένεια και απεβίωσε το 1991. Το σπίτι σήμερα ανήκει στην ανηψιά της Φούλας, την κόρη του εξαδέλφου της Δικηγόρου Δημητράκη Αργυρόπουλου, και εγγονή της αδελφής του κτήτορα Αθηνάς Βογιατζή Αργυροπούλου.

Η ιδιοκτήτρια του χώρου Αθηνά Δ. Αργυροπούλου, ιατρός με την αρχιτέκτονα Μαρία Καραμάνου, τον συντηρητή Βαγγέλη Παπαδημητρίου και τη ζωγράφο Ελένη Τζιώρτζη το 2006 ίδρυσαν αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ, η οποία εταιρεία, με την, σε μεγάλο βαθμό, οικονομική υποστήριξη της Εταιρείας Ανάπτυξης Πηλίου, μέσω της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER +, δημιούργησε το Μουσείο κόσμημα για το Πήλιο. Η εταιρεία έχει σύμβουλο ανάπτυξης τον Κωνσταντίνο Μοράρο.

Oι σκοποί της εταιρείας ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ είναι πολιτιστικοί, αναπτυξιακοί, εκπαιδευτικοί, περιβαλλοντικοί, αθλητικοί και επιστημονικοί. Τους σκοπούς τους εκπληρώνουν με τα μέσα που περιγράφεται στο καταστατικό. Για τον λόγο αυτόν υπάρχει μια ποικιλία συνεργατών διαφόρων  ειδικοτήτων, ανάλογα με το αντικείμενο που υλοποιούν. Κάποιες από τις μέχρι τώρα δράσεις της είναι: Η δημιουργία και λειτουργία του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού στην Άνω Γατζέα Πηλίου. Εκπόνηση Μελετών και Οδηγών για την Συμβουλευτική. Εκπόνηση Τεχνικού Δελτίου στα πλαίσια έργου του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ. Προβολή – Διαφήμιση και Προώθηση Σχεδίων Δράσης για ΜΚΟ Ι του Επιχειρησιακού Προγράμματος Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση. Καταγραφή Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων (Ε.Κ.Ο) της Μαγνησίας.

Το Μουσείο Αγροτικής – Λαογραφικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ελιάς και Λαδιού, στην Άνω Γατζέα, που δημιουργήθηκε από την εταιρεία ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ κάλυψε ένα κενό που υπήρχε στον τομέα της λαογραφίας, του πολιτισμού και της βιομηχανικής αρχαιολογίας του τόπου μας. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε την Κυριακή 9 Μαρτίου 2008.

Τρεις φορές περισσότερες φέτος οι ελιές του Πηλίου

Τριπλάσια από πέρυσι και άριστης ποιότητας αναμένεται η φετινή σοδειά στους ελαιώνες του Πηλίου.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Πηλίου Σημ. Σπανό, ποσότητα 10 εκατ. υπολογίζεται να μαζευτεί από τα ελαιόδεντρα της περιοχής του νοτίου Πηλίου, κυρίως λόγω των κατάλληλων καιρικών συνθηκών και τις ανοιξιάτικες βροχές. Η συγκομιδή εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Αυξημένη και εξαιρετική ποιοτικώς αναμένεται και η παραγωγή ελαιόλαδου, με τα πρώτα στοιχεία να αναφέρουν ότι τα δύο ονομαστά πηλιορείτικα προϊόντα παρουσιάζουν ήδη μεγάλη ζήτηση από εμπόρους τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Η διοίκηση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πηλίου - Βορείων Σποράδων καλεί το σύνολο των ελαιοπαραγωγών της ευρύτερης περιοχής να παραδώσει τη σοδειά του στο νεοσύστατο φορέα, προκειμένου συλλογικά να γίνει η καλύτερη δυνατή διαπραγμάτευση με τους εμπόρους και να εξασφαλιστούν ικανοποιητικές τιμές διάθεσης σε περίοδο οικονομικής κρίσης και άμεση προώθηση των προϊόντων στις αγορές.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Πηλίου σημείωσε πως η τιμή της ελιάς αναμένεται να διαμορφωθεί στα 70 λεπτά το κιλό και του ελαιολάδου στα 2 ευρώ για τον παραγωγό.

Ελληνικές επιτραπέζιες ποικιλίες

Η μέση ετήσια ελληνική παραγωγή τα τελευταία 5 χρόνια κυμαίνεται γύρω στούς 115.000 τόνους. Οι κυριότερες ελληνικές επιτραπέζιες ποικιλίες είναι:

1.-Η Κονσερβολιά

Η πιο διαδεδομένη επιτραπέζια ποικιλία στην χώρα μας η οποία δίνει γύρω τα 50% της ολικής ελληνικής παραγωγής. Καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά στην κεντρική Ελλάδα και σε άλλες περιοχές.

Μοιάζει με την ισπανική ποικιλία Manzanilla. Ποικιλία μεσόκαρπη μέχρι αδρόκαρπη μήκους 2-3 εκ. και 2-2,5 εκ πάχους, μικροπύρηνη με σχέση σάρκα γύρω τα 87 -90%ως 10 του βάρους. Σχήμα στρογγυλό μέχρι ωοειδές. Σάρκα συμπαγής αλλά σχετικά ελλειμματική σε λιπαρές ουσίες και ζυμώσιμα συστατικά. Η επιδερμίδα λεπτή και ελαστική αλλάζει  σταδιακά χρώμα  από πράσινο, ρόδινο, ερυθροϊώδες, ιώδες και μαύρο στην υπερωρίμανση.

Ωριμάζει από τα μέσα Νοέμβρη-τέλη Δεκέμβρη. Όταν προορίζεται για την παραγωγή πράσινης ελιάς ισπανικού τύπου η συλλογή γίνεται δύο μήνες ενωρίτερα.

2.Η Νυχάτη Καλαμών

Η Νυχάτη Καλαμών ή Ελιά Καλαμάτας είναι ίσως η πιο εξαιρετική επιτραπέζια ποικιλία προσαρμοσμένη στο μικροκλίμα  και στα εδάφη της Μεσσηνίας απ΄ όπου διαδόθηκε και στην Λακωνία. Περιοχές όπου γίνεται η κυριότερη καλλιέργειά της.

Μεσόκαρπη με  κυλινδροκωνικό σχήμα που θυμίζει την ράγα της ποικιλίας του σταφυλιού ’’Αετονύχι’’. Σάρκα πολύ συμπαγής με περιεκτικότητα λαδιού γύρω τα 25% και αρκετά ζυμώσιμα συστατικά (3-3,5% επί υγρής βάσης). Η Σχέση σάρακα/πυρήνα είναι 7,5:1 ήτοι 87% σάρκα. Η επιδερμίδα του ώριμου καρπού αποκτά ένα βαθύ μαύρο χρώμα  Η ωρίμανση γίνεται τον Νοέμβρη και παρατείνεται σε περίπτωση υπερπαραγωγής. Ποικιλία αρκετά ανθεκτική στην προσβολή του Δάκου-

3.- Eλιά Χαλκιδικής ή Γαϊδουρολιά

Ποικιλία διπλής χρήσης αδρόκαρπη περισσότερο κι από την Κονσερβολιά, με βάρος του καρπού που φτάνει και τα 14 γραμμάρια.  Το κιλό απαρτίζεται από 120-140 καρπούς και η σχέση σάρκας/ πυρήνα είναι 9 μέρη σάρκα κι ένα  κουκούτσι.

Σχήμα κυλινδροκωνικό που καταλήγει σε θηλή. Η σάρκα δεν είναι πολύ συμπαγείς και υστερεί στην περιεκτικότητα ζυμώσιμων συστατικών.

Η ποικιλία αυτή  που καλλιεργείται αποκλειστικά στην Χαλκιδική μοιάζει αρκετά με την ιταλική Ascolana tenera-

Κατά την ωρίμανση το χρώμα της επιδερμίδας περνάει διαδοχικά από το πράσινο στο αχυροκίτρινο, στο ρόδινο και τελικά στο ξεθωριασμένο ερυθρόμαυρο, ποτέ μαύρο. Ο προορισμός είναι η παραγωγή  πράσινων ελιών ισπανικού τύπου και λαδιού (20% απόδοση).

4.Μεγαρίτικη

Ποικιλία διπλής χρήσης. Μικρόκαρπη. Η πιο ανθεκτική στην ξηρασία αλλά και με μεγάλη ευαισθησία στην δακοπροσβολή. Καλλιεργείται στην Αττική, στην Βοιωτία, στην Κορινθία, στην Ακροναυπλία και στην Κυνουρία. Κυλινδροκωνικό σχήμα του καρπού με μικρή κάμψη.

Χρησιμοποιείται για την παραγωγή ελιών ξηράλατος και πράσινων τσακιστών σε άλμη.

5.Θρουμπολιά.

Ποικιλία  μικρόκαρπη διπλής χρήσης, μοναδική για την ιδιότητά της να ξεπικρίζει στο δέντρο με την ωριμότητα κατά την οποία παίρνει χαλκοπράσινοι χρώμα.

Καλλιεργείται στην Αττική, Βοιωτία, Νησιά Αιγαίου και Κρήτη. Σχήμα κυλινδρικό του καρπού με μικρή κλίση.

Το τελικό προϊόν είναι γνωστό σαν  ’’ελιά θρούμπα’’.

Παραλλαγή της θρουμπολιάς καλλιεργείται στην Θάσο αλλά δεν ξεπικρίζει στο δέντρο.  Χρησιμοποιείται για την παραγωγή ελιάς ξηράλατος.

6. Κοθρέϊκη

Ποικιλία διπλής χρήσης καλλιεργείται κυρίως στην Φωκίδα και σε μερικές περιοχές της Πελοποννήσου. Μικρόκαρπη με σχήμα σφαιρικό ως ωοειδές και βάρος 2-4 γρ ο κάθε καρπός. Σάρκα συμπαγή και χρώμα μαύρο του ώριμου καρπού· πιο έντονο από κείνο της Κονσερβολιάς.

Δίνει γευστικά ένα καλό προϊόν που εκτιμάται και στις τρίτες χώρες.6

7.Καρυδολιά

Ποικιλία διπλής χρήσης με σφαιρικό σχήμα του καρπού. Θεωρείται κλώνος της Κονσερβολιάς και καλλιεργείται αποκλειστικά στην Εύβοια  κυρίως διάσπαρτη στους ελαιώνες.

8. Ελιά Ηγουμενίτσας

Ποικιλία μεσόκαρπη διπλής χρήσης. Καλλιεργείται στην περιοχή της Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς, Πρέβεζας, Φιλιππιάδας, κλπ.

Είναι μάλλον κλώνος της Κονσερβολιάς.

«Έκρηξη» στην παραγωγή ελιάς φέτος

«Φορτωμένα» τα δέντρα σε Χαλκιδική και Πήλιο

Με ικανοποίηση τρίβουν τα χέρια τους οι παραγωγοί ελιάς σε Χαλκιδική και Πήλιο, οι οποίοι βλέπουν τα δέντρα τους να έχουν μεγάλη ποσότητα καρπών.
Η συγκομιδή ξεκινά στα μέσα Σεπτεμβρίου, ωστόσο αυτό που προβληματίζει είναι η τελική Χαρακτηριστικό είναι πως στη Χαλκιδική η παραγωγή αναμένεται να ξεπεράσει κατά πολύ τη μέση καλλιεργητική περίοδο που ανέρχεται σε 40.000 - 50.000 τόνους και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα φτάσει τους 80.000 τόνους. Αντίστοιχα, στο Πήλιο η αύξηση θα αγγίξει ως και το 350% καθώς από τους 3.000 τόνους -κατά μέσο όρο- η παραγωγή θα είναι περίπου 10.000 τόνοι.
Όπως ανέφερε στο ΑΜΠΕ ο διευθυντής της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Χαλκιδικής Δημήτρης Ζουμπατιανός, πέρσι δεν ήταν καλή χρονιά, ωστόσο, φέτος όλα δείχνουν πως θα υπάρξει μεγάλη αύξηση στην παραγωγή, όμως ερωτηματικό παραμένει η τιμή πώλησης του προϊόντος.
Η συγκομιδή ξεκινά με τις βρώσιμες ελιές, οι περισσότερες από τις οποίες εξάγονται σε χώρες του εξωτερικού, κυρίως την Ιταλία, τη Γερμανία, την Αμερική και τις αραβικές χώρες, ενώ όσες απομείνουν θα γίνουν, έως και το Δεκέμβριο, λάδι.
Στα θετικά των ελιών της Χαλκιδικής είναι πως η πράσινη ελιά αποτελεί πλέον προϊόν με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά την εξέλιξη αυτή έχουν ανοιχτεί νέοι ορίζοντες για τη διάθεση του κύριου προϊόντος της Χαλκιδικής σε όλο τον κόσμο.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στην περιοχή του Πηλίου, κυρίως του Νοτίου, εκεί όπου η ελιά είναι μονοκαλλιέργεια. «Είχαμε πολλά χρόνια να δούμε τέτοια παραγωγή. Η αυξημένη παραγωγή οφείλεται στις καιρικές συνθήκες και η μεγάλη ποσότητα δεν επηρεάζει καθόλου την ποιότητα του προϊόντος» πρόσθεσε στο ΑΜΠΕ ο πρόεδρος της Ένωσης Πηλίου Δημήτρης Σπανός.
Στα προϊόντα της περιοχής που ξεχωρίζουν είναι η «Κονσερβολιά Πηλίου Βόλου», που έχει επίσης καταφέρει να κερδίσει τη σφραγίδα ΠΟΠ και «ξεχύνεται» για να κατακτήσει τις αγορές του

Η ελιά Χαλκιδικής κατακτά τις αγορές

Του Θαναση Τσιγγανα,. Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η βρώσιμη πράσινη ελιά της Χαλκιδικής κατακτά και τις Σεϋχέλλες. Η εξαγωγή της από έναν ελληνικό τουριστικό παράδεισο σε έναν άλλο του Ινδικού Ωκεανού έχει περισσότερο συμβολική αξία, αλλά αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των ελπίδων που μπορεί να φέρει ένα τοπικό προϊόν για την οικονομία μιας περιοχής.

Η ελιά της Χαλκιδικής -άγνωστη στην πλειονότητα των Ελλήνων- έχει κατακτήσει τις αγορές της Ευρώπης, των ΗΠΑ, του Καναδά, του Ιράν, του Αζερμπαϊτζάν, της Αυστραλίας, μπήκε πρόσφατα στην κινεζική αγορά και σύντομα αισιοδοξεί ότι θα συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των ευρωπαϊκών προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Ο σχετικός φάκελος με το ελληνικό αίτημα βρίσκεται στην αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή και καθώς έχουν καμφθεί οι αντιρρήσεις βελγικών και καναδικών συμφερόντων αρμόδιοι παράγοντες της περιφερειακής ενότητας Χαλκιδικής δηλώνουν ότι η πράσινη ελιά της σε λίγο καιρό θα ανταγωνίζεται το σημαντικό έσοδο του τουρισμού.

Η αδυναμία των αγροτικών συνεταιρισμών, που υποβαθμίστηκαν τα τελευταία χρόνια σε όλη την Ελλάδα, ανάγκασε πολλούς παραγωγούς και μεταποιητές της πράσινης ελιάς να αναζητήσουν την τύχη τους. Με συνεργασίες στην αρχή σε εταιρείες χωρών της Ε. Ε., μέσω εξαγωγικών ελληνικών εταιρειών, αλλά και μεμονωμένα οι παραγωγοί-μεταποιητές πράσινης ελιάς κατάφεραν να την ταξιδέψουν σε άγνωστες περιοχές.

Η διατροφική της αξία σε συνδυασμό με την ανοδική τάση που καταγράφεται στη ζήτηση του αγουρελαίου που παράγεται από τον καρπό της, την κάνουν περιζήτητη. Γεμιστή με πιπεριά, αμύγδαλο, λεμόνι, πορτοκάλι, σκόρδο, τυρί, μπαίνει στις κουζίνες όλου του κόσμου. «Κάθε χρόνο η περιοχή παράγει από 60.000 έως 80.000 τόνους, το 60 - 70% των οποίων εξάγεται σε τέσσερις ηπείρους. Εχουν συσταθεί 80 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις μεταποίησης. Υπερέχει λόγω και μεγέθους (πράσινες ελιές-μαμούθ) των αντίστοιχων της Τουρκίας, του Μαρόκου, της Αιγύπτου και άλλων χωρών. Καλύπτει 330.000 στρέμματα σε όλη τη Χαλκιδική. Παράγει σήμερα 7.000 τόνους εκλεκτού αγουρελαίου, αριθμεί 6 εκατ. δένδρα και δεν υπάρχει κάτοικος της Χαλκιδικής που να μην την καλλιεργεί», λέει ο προϊστάμενος της διεύθυνσης Αγροτικής Αναπτυξης Χαλκιδικής κ. Κ. Τερτιβανίδης. «Το μικροκλίμα της περιοχής είναι αυτό που καθορίζει την ευδοκίμησή της» προσθέτει, και ως απόδειξη είναι η παλιότερη άκαρπη προσπάθεια να ευδοκιμήσουν ελιές Καλαμών στη Χαλκιδική και Χαλκιδικής στη Μεσσηνία. Η Λιβύη μάλιστα κάποια χρονιά εισήγαγε 250.000 δενδρύλλια Χαλκιδικής με σχεδόν μηδενικό αποτέλεσμα. «Ολα αυτά τα ιδιαίτερα στοιχεία είναι που καθιστούν την πράσινη ελιά της Χαλκιδικής προϊόν ΠΟΠ» ανέφερε ο γεωπόνος κ. Ι. Μουτάφης, που είχε αναλάβει τη συγκρότηση του σχετικού φακέλου. Στο παρελθόν για μεγάλο διάστημα οι βρώσιμες ελιές Χαλκιδικής που δεν είχαν υποστεί επεξεργασία βαφτίζονταν ως προς την προέλευση ανάλογα με τη γειτονική χώρα που τις εισήγαγε, αλλά τελευταία αυτό αλλάζει.

Καλύτερη οργάνωση

«Ωστόσο, είναι μεγάλη πίκρα να βλέπεις την ελιά που πούλησες 60 ή 80 λεπτά το κιλό να πωλείται στο εξωτερικό 2,5 ευρώ τα 200 γραμμάρια», δηλώνει ο Π. Χλιάπας, ένας νέος σε ηλικία παραγωγός. Η καλλιέργεια της πράσινης ελιάς απαιτεί σημαντικό κόπο και έξοδα και αρκετές φορές το κέρδος για τους παραγωγούς είναι χαμηλό (10 - 20 λεπτά/κιλό). Η αναγνώριση ως ΠΟΠ θα μεταβάλει το σκηνικό εξασφαλίζοντας προστασία από τους ανταγωνιστές και διασφαλίζοντας θετικές εμπορικές προοπτικές σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία έχει μεγάλη ανάγκη. «Χρειαζόμαστε καλύτερη οργάνωση, υπογραμμίζει ο κ. Χλιάπας, και αναβάθμιση της συνεταιριστικής προσπάθειας».

Εν όψει της νέας συγκομιδής και καθώς οι προβλέψεις για τη φετινή παραγωγή δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές, πρόεδροι συνεταιρισμών από την ευρύτερη περιοχή της Ορμύλιας καλούν τους παραγωγούς να μην πουλήσουν κάτω του κόστους. Να δώσουν την ψιλή ελιά πάνω από 60 λεπτά ή να προτιμήσουν να τη βγάλουν αγουρέλαιο.

Κρύβουν το ελληνικό λάδι πίσω από ιταλικές ετικέτες

Πίσω από κάθε μπουκάλι Carapelli, το οποίο πωλείται προς 7-8 ευρώ το λίτρο, υπάρχει ένας έλληνας παραγωγός που πουλάει το προϊόν του χύμα στην ιταλική αγορά εισπράττοντας περίπου 2 ευρώ το κιλό και αφήνοντας τον Ιταλό να καρπωθεί την υπεραξία. Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα για το πώς μια χώρα μπορεί να χάσει την ανταγωνιστικότητά της εκχωρώντας τον πλούτο της σχεδόν δωρεάν!

Ρεπορτάζ Γιώργος Φιντικάκης, Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

Στα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ μπορεί κανείς να βρει πολλές γνωστές μάρκες ελαιολάδου, όπως οι διάσημες ιταλικές Carapelli, Monini και Carli, όχι όμως και ελληνικές.

Και όμως, το ελληνικό ελαιόλαδο είναι... παρόν, αλλά μόνο μέσα στο μπουκάλι και στο πίσω μέρος της ετικέτας, αν και εφόσον αναγράφονται οι χώρες προέλευσης. Πίσω από κάθε λίτρο Carapelli που πωλείται στο ράφι προς 7-8 ευρώ, κρύβεται ένα ελληνικό ελαιόδενδρο ή, καλύτερα, ένας έλληνας παραγωγός που πουλάει κάθε χρόνο το προϊόν του χύμα στην ιταλική αγορά, εισπράττοντας περίπου 2 ευρώ το κιλό και αφήνοντας τον Ιταλό να καρπωθεί όλη την υπεραξία.

Αυτή είναι η πραγματικότητα για τη χώρα μας, την τρίτη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγό δύναμη στον κόσμο.

Την περίοδο 2010-2011 η Ισπανία παρήγαγε 1,4 εκατ. τόνους ελαιόλαδο, η Ιταλία 450.000 τόνους και η Ελλάδα 300.00 τόνους. Αφαιρώντας τους 60.000 που διατηρήθηκαν ως απόθεμα, οι 140.000 τόνοι διατέθηκαν στο εσωτερικό - από τους οποίους 40.000 τόνοι ως τυποποιημένο και 100.000 ως χύμα και αυτοκατανάλωση - ενώ 100.000 τόνοι εξήχθησαν, από τους οποίους οι 25.000 σε εμφιαλωμένη μορφή και οι 75.000 χύμα.

Οι χαμένες ευκαιρίες όπως τη δεκαετία του '80 όταν οι ελληνικές εταιρείες δεν έδωσαν βαρύτητα σε επενδύσεις, μάρκετινγκ και διαφήμιση για να εκμεταλλευτούν τη ζήτηση από καινούργιες τότε αγορές (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία), καθώς και η απουσία εθνικής στρατηγικής για τη δημιουργία φορέα που θα συντονίζει τη δράση για το εθνικό μας - υποτίθεται - προϊόν, έχουν ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να απουσιάζει από τη βιτρίνα του παγκόσμιου ελαιοκομικού χάρτη. Παράλληλα και η έλλειψη κουλτούρας, αφού στην Ελλάδα η αγορά του τυποποιημένου ελαιολάδου άρχισε να αναπτύσσεται μόλις τη δεκαετία του '70, η οποία στην Ιταλία κέρδιζε έδαφος από το 1850! Οι τενεκέδες με το λάδι από το χωριό συνεχίζουν να αποτελούν τον κυρίαρχο τρόπο προμήθειας ελαιολάδου για τον Ελληνα, παρά τη σχετική απαγόρευση από το 2002.

Αντίθετα, στην Ισπανία η διακίνηση του χύμα έχει απαγορευθεί εδώ και 30 χρόνια, ενώ στην Ιταλία απλώς δεν είναι στη κουλτούρα του λαού της.

Η χαμένη δεκαετία. Τα «τρένα» που χάθηκαν για την ελληνική ελαιοκομία είναι πολλά, για την ακρίβεια κάθε ημέρα που περνάει χάνεται και ένα. Η μεγαλύτερη ευκαιρία από όλες, όμως, δόθηκε τη δεκαετία του '80. Εκείνη την περίοδο οι Αμερικανοί άρχισαν να γνωρίζουν το ελαιόλαδο, αλλά η κατανάλωσή τους περιοριζόταν σε 25.000 τόνους (έναντι 250.000 τόνων σήμερα), ενώ υπήρχαν ακόμη πρώτης γενιάς ομογενείς στην Αστόρια, το Μόντρεαλ ή στη Μελβούρνη, δηλαδή έτοιμη πελατεία για τις ελληνικές εξαγωγές. Εκείνη την περίοδο επίσης οι Ιταλοί έμποροι δεν δίσταζαν να πληρώνουν όσο όσο για να αγοράσουν ποσότητες από το καλύτερο ελληνικό ελαιόλαδο, ανεβάζοντας τις τιμές ολόκληρης της αγοράς.

Τέλος, το κυριότερο, εκείνη την περίοδο οι έλληνες παραγωγοί είδαν τις πρώτες κοινοτικές επιδοτήσεις, τα τότε ecu.

Τι έκανε η Ισπανία. Σκεφτείτε ότι το 1985, όταν η Ισπανία εισήλθε στην τότε ΕΟΚ, παρήγαγε μόλις 400.000 τόνους ελαιολάδου. Σήμερα παράγει 1.400.000 τόνους! Πώς τα κατάφερε, χωρίς μάλιστα να επωφεληθεί από το καθεστώς των επιδοτήσεων; Διότι την περίοδο που εισήλθε στην ΕΟΚ, άρχισαν να μειώνονται οι επιδοτήσεις προς τον παραγωγό, ενώ από το 1992 και μετά απαγορεύτηκαν εντελώς για τις νέες φυτεύσεις.

Και όμως, οι Ισπανοί όχι μόνο δεν σταμάτησαν τις νέες φυτεύσεις, αλλά με σύγχρονες καλλιεργητικές μεθόδους, όπως αυτή της πυκνής φύτευσης - ειδικές ποικιλίες ελιάς που τοποθετούνται η μία κοντά στην άλλη σε σειρές κάθε τρία μέτρα, που δεν ψηλώνουν πάνω από δύο μέτρα και ο καρπός τους συλλέγεται με ειδικά τρακτέρ - κατάφεραν να μειώσουν κάθετα το κόστος τους.

Παράλληλα, με τη στήριξη της Πολιτείας δημιούργησαν μεγάλους συνεταιρισμούς και ισχυρά δίκτυα, επένδυσαν πολλά κεφάλαια στο σήμα «made in Spain» δίνοντας έμφαση στο μάρκετινγκ και τη διαφήμιση και μέσα σε λίγα χρόνια κατέκτησαν την αμερικανική αγορά.

Φιλότιμες προσπάθειες. Φυσικά, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις: λιγοστές ελληνικές εταιρείες που κάνουν φιλότιμες προσπάθειες για να εισέλθουν σε ξένες αγορές. Τέτοιες είναι η Ελαΐς (του ομίλου Unilever), η Μινέρβα και η Γαία, καθώς επίσης η Αγροβίμ, η Noutria, η ΕΑΣ Σητείας και η Ελαιουργική. Και οι επτά μαζί καλύπτουν τους 20.000 από τους συνολικά 25.000 τόνους τυποποιημένου ελαιολάδου που εξάγονται εμφιαλωμένοι.

Χάρη σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα προβολής και προώθησης του ελαιολάδου από την Κομισιόν, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ), τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί κάπως η παρουσία του ελληνικού προϊόντος σε μεγάλες αλυσίδες του εξωτερικού.

Αντί να περιορίζεται αποκλειστικά σε καταστήματα περιοχών με έντονο το στοιχείο των ομογενών όπως τις προηγούμενες δεκαετίες, τώρα έχει καταφέρει να τοποθετηθεί, έστω και με μικρές ποσότητες, σε γνωστές αλυσίδες λιανεμπορίου των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας, καθώς και σε Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία, Βρετανία κ.α. Την τελευταία διετία η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών τυποποιημένου ελαιολάδου σε Γερμανία και Αυστρία ήταν 25%, ενώ στη Βρετανία ήταν 15%. Ποσοστά ενθαρρυντικά, αλλά πολύ μακριά ακόμη από τα ισπανικά ή τα ιταλικά.

Σκάνδαλα με νοθεία στο «έξτρα παρθένο» ελαιόλαδο

Ρεπορτάζ Περικλής Δημητρουλόπουλος, Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

Μόνο κατ' όνομα φαίνεται ότι είναι «έξτρα παρθένο» το ιταλικό ελαιόλαδο που διοχετεύεται στις αγορές εντός κι εκτός ιταλικών συνόρων. Οπως αποκαλύπτεται από έρευνα της ιταλικής Αστυνομίας, η νοθεία του ελαιoλάδου στην Ιταλία με λάδια χαμηλότερης ποιότητας αποτελεί κοινή πρακτική, αφού τέσσερα στα πέντε μπουκάλια που διατίθενται στο εμπόριο βρέθηκαν να περιέχουν ελαιομείγματα από άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων είναι η Ισπανία, η Τυνησία, το Μαρόκο αλλά και η Ελλάδα.

Η έρευνα επικεντρώθηκε σε δέκα επιχειρήσεις παραγωγής ελαιολάδου, δύο από τις οποίες είναι από τις πιο γνωστές στην Ιταλία. Ο επικεφαλής του ιταλικού συνδικάτου των αγροτών Στέφανο Μαζίνι κατήγγειλε την ύπαρξη μιας «αγρο-μαφίας» που λυμαίνεται τον κλάδο: «Μαφιόζοι δεν είναι μόνο εκείνοι που χρησιμοποιούν βία και εκβιασμούς για να πετύχουν τους σκοπούς τους, αλλά κι εκείνοι που παίζουν παιχνίδια», τόνισε στα ιταλικά μέσα ενημέρωσης.

«Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Εντάθηκε όταν παγκοσμιοποιήθηκε η αγορά», πρόσθεσε ο ίδιος. Η παραγωγή του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου ποικίλει από 3 έως 7 ευρώ το κιλό. Στην ισπανική Ανδαλουσία κοστίζει μισό ευρώ, ενώ στην Τυνησία η τιμή κατρακυλάει στα 23 λεπτά.